سرپل ذهاب در کنار ویرانههای شهر قدیمی حلوان بنا شده و قلعه مخروبهای نیز در نزدیکی آن قرار دارد. سرپل ذهاب به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران باستان بوده که در زمان حمله عرب ها به ایران از بین رفته و تنها آثاری از پایه های آجری آن بر جای مانده است. این شهرستان هم اکنون نیز یکی از مهمترین مناطق استان کرمانشاه را تشکیل میدهد. صنایع دستی شهرستان سرپلذهابرا قالی، گلیم و جاجیم که محصولات آنها با نقش های زیبا و مرغوب تزیینداده می شوند تشکیل میدهند.چشمه آبگرم تنگحمامدر بین سرپلذهاب، قصر شیرین و قلعه منیژه در جاده سر پل ذهاب به دیره، قلعه گبری، کاروان سرای ساسانی، دکان داود در۳ کیلومتری جنوب خاوری سر پل ذهاب و مقبره احمد بن اسحاق در اول جاده سرپل ذهاب – دیره از جمله مکانهای دینی وتاریخی این ناحیه به شمار می آیند.
مشخصات جغرافیایی
شهرستان سرپل ذهاب از شمال به شهرستان جوانرود، از خاور و جنوب خاوری به شهرستان اسلام آباد غرب، از جنوب و جنوب باختری به شهرستان گیلان غرب و از باختر به شهرستان قصر شیرین و خاک عراق محدود میشود. شهر سرپل ذهاب مرکز شهرستان سرپل ذهاب، در ۵۲ درجه و ۴۵ دقیقه درازای جغرافیایی و ۲۸ درجه و ۳۴ دقیقه پهنای جغرافیایی، در ۵۵۰ متری از سطح دریا و در ۱۴۷ کیلومتری راه اصلی کرمانشاه – قصر شیرین قرار دارد. رود دایمی الوند از میان شهر میگذرد و آب و هوای آن نسبتا گرم و نیمه خشک است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
سرپل ذهاب در جوار ویرانه های شهر قدیمی حلوان بنا شده و قلعه مخروبهای نیز در نزدیکی آن قرار دارد. سرپل ذهاب به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران باستان بود که در زمان حمله عرب ها به ایران از بین رفته و تنها آثاری از پایه های آجری آن بر جای مانده است. در کتب تاریخی از این ناحیه به عنوان «زهاو» مرکز ایالت حلوان نام برده شده است. کلمه ذهاب در لغت به معنای آب مقطر، خوب و هم چنین به معنی چشمه و منبع آب آمده است و ظاهرا این شهر به علت چشمه سارها و سراب های فراوان، به ذهاب مشهور شده است. نام دیگر این ناحیه سرپل است که از نام پلی بر روی رودخانه الوند در ۱۲ کیلومتری ذهاب اخذ شده است. این شهر طبیعتی بسیار زیبا دارد. قدمت این شهر به زمان مادها می رسد که در نوشته های جغرافی دانان بعد از اسلام بنام حلوان یاد شده و آشوریان به آن «کالمانو» می گفتند. این منطقه در زمان ساسانیان استانی به نام ‹‹خسرو شادفیروز›› و دربردارنده پنج شهر ‹‹فیروز قباد››، ‹‹کهستان››، ‹‹تامرا››، ‹‹ارپل›› و «خانقین» بوده است. در دوران خلفای عباسی این ناحیه تابع حکومت بغداد بود. اما بعدها به استثنای دوره زندیه و قاجاریه که توسط پادشاهان عثمانی اداره می شد، همواره جزء قلمرو ایران بوده است.