گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ شیر هيفر، کارشناس اقتصادی اسرائیلی که سالها به بررسی ابعاد اقتصادی اشغالگری اسرائیل در اراضی فلسطینی پرداخته و مدیر «ائتلاف عدالت میان اسرائیلیها و فلسطینیها» است، هشدار میدهد که اقتصاد اسرائیل شبیه یک «اقتصاد زامبی» است؛ اقتصادی که حرکت میکند اما از بحرانهای خود بیخبر است و آینده روشنی ندارد.این کارشناس در گفتوگوی مفصل با اموس بريسون نویسنده سایت اسرائیلی 972+ تصویری جامع از وضعیت شکننده اقتصاد اسرائیل ارائه میدهد.
شوکهای جنگ و بحران نیروی کار
شيفر توضیح میدهد که جنگ اسرائیل طی دو سال اخیر ضربات جدی به اقتصاد این رژیم وارد کرده است. دهها هزار خانواده از مناطق مرزی با غزه و لبنان مجبور به ترک خانههای خود شدهاند و آسیبهای مستقیم موشکها و گلولهها به این مناطق باعث کاهش تولید و بهرهوری شده است. در کنار این، حدود ۳۰۰ هزار سرباز ذخیره برای مدت طولانی فراخوانده شدند که کمبود شدید نیروی کار و از دست رفتن روزهای آموزشی که میتوانست به سرمایه انسانی تبدیل شود را به همراه داشته است. شيفر همچنین به مهاجرت طبقه متوسط تحصیلکرده اشاره میکند که به دلیل شرایط دشوار، در فکر ترک کشور هستند و بسیاری از خانوادهها برای پرورش فرزندان خود مهاجرت کردهاند.
خروج سرمایهها و بیاعتمادی اقتصادی
شيفر در توضیح وضعیت اقتصادی اسرائیل میگوید که بسیاری از شهروندان برای محافظت از پساندازهای خود در برابر تورم و کاهش ارزش پول، سرمایههای خود را به خارج منتقل کردهاند. رتبه اعتباری اسرائیل کاهش یافته و ریسک سرمایهگذاری افزایش یافته است. به گفته وی، علاوه بر این، درآمدهای اسرائیل به جای سرمایهگذاری در توسعه اقتصادی، صرف تأمین مالی جنگ میشود که منجر به کاهش کیفیت خدمات عمومی و آموزش عالی شده و اسرائیل را به لبه «دام بدهی» نزدیک کرده است. در سطح بینالمللی نیز، اسرائیل شهرت خود را از دست داده و با تحریمها، خروج سرمایه و بایکوت مواجه شده است.
اقتصاد زامبی: حرکت بدون آینده
شيفر اقتصاد اسرائیل را به «اقتصاد زامبی» تشبیه میکند؛ اقتصادی که حرکت میکند اما از بحران خود و پایان احتمالیاش بیخبر است. او توضیح میدهد که دولت بودجهای را تصویب کرده که با واقعیت هزینهها همخوانی ندارد و این باعث افزایش بیرویه بدهیها شده است. کارشناس صهیونیست افزود، اقتصاد اسرائیل شدیداً به هزینههای نظامی سنگین و اعتبار خارجی وابسته است، اما هیچ برنامه پایدار و بلندمدتی برای آینده ندارد.وی افزود: معاملات بزرگ در بخش فناوری ممکن است ظاهری از قدرت اقتصادی ایجاد کند، اما در واقع کارکنان فناوری سهام خود را به شرکتهای خارجی میفروشند و پول را خارج میکنند و نوآوری و سرمایهگذاری در این بخش کاهش شدیدی یافته است.
بازار سهام و استیبل بودن شِکِل: حباب اقتصادی
در مورد رشد بازار سهام و ثبات شِکِل، شيفر توضیح میدهد که افزایش حقوق سربازان ذخیره تأثیر قابل توجهی داشته است. این افراد که نمیتوانند هزینه کنند، پول خود را در بازار سهام سرمایهگذاری میکنند و این موضوع به شکل غیرواقعی به ثبات بازار و افزایش شاخصها کمک میکند و یک حباب اقتصادی ایجاد میکند. بانک مرکزی اسرائیل نیز با فروش گسترده دلار تلاش میکند وانمود کند که همه چیز تحت کنترل است، اما این تنها نوعی دستکاری بازار است و وضعیت واقعی اقتصاد را نشان نمیدهد.
بحران معیشتی و افزایش فقر
به گفته این کارشناس، هزینههای جنگ تأثیر مستقیم بر زندگی اکثر خانوادهها داشته است. گزارش سازمان غیر دولتی اسرائیلی «لاتت» نشان میدهد که نسبت افرادی که با ناامنی غذایی مواجه هستند افزایش قابل توجهی داشته است و بسیاری از خانوادهها تحت فشار اقتصادی هستند و بدهیهایشان روز به روز افزایش مییابد. شيفر هشدار میدهد که زمانی که وزارت دارایی اسرائیل هزینه واقعی جنگ را در مقایسه با بودجه ۲۰۲۵ اعلام کند، انتظار میرود اعتماد سرمایهگذاران و نهادهای بینالمللی کاهش یابد و فشار اقتصادی بر کشور بیشتر شود.
شيفر تصویر واضحی از اقتصاد اسرائیل در جنگ غزه ارائه میدهد: اقتصادی که از نگاه ظاهر فعال است، اما فاقد چشمانداز آینده، مستعد حباب و ورشکستگی احتمالی، و گرفتار بحرانهای داخلی و بینالمللی است. این تحلیل هشدار میدهد که بدون اصلاحات جدی و دورنمای توسعه پایدار، اقتصاد زامبی اسرائیل ممکن است به سقوط واقعی نزدیک شود.