شهر سرپل زهاب در میان صفحات خاموش کتب تاریخی گذشته هر دوره با اسامی متفاوتی حضور و قدمتی خاص داشته است و از مناطق مورد توجه شاهان و حکومتهای گذشته بوده است از آنجمله به موارد زیر اشاره میکنیم:
پیتان، پیتانو، حالمان، همازی، آکارسالوی، کالمانوی، کاله، آکراپل، خل، پولیس هلن، کلونی، زگری پل-خلمان و زارا گوپولی و...
معروفترین نامهای این شهر حلوان و زهاب هستند که هر دو شهرهای باستانی بودند.
حلوان نام تحول یافتهی آرمان، آلمان، حالمان بوده که بعدها تحت عنوان حلوان نامیده شد. بلعمی و ابناثیر بنای این شهر را به قباد ساسانی نسبت میدهند. قباد این شهر را حلوان نامید. حلوان معروفترین نام این شهر است که در این زمان به اوج عمران و آبادانی خود رسید. در زمان ساسانیان این شهر از اهمیت زیادی برخوردار و مرکز استانی بوده بنام خسرو شاذفیروز که شامل پنج شهر بزرگ فیروز قباد، کهستان، تامرا، اربل، خانقین و حلوان بوده است
در روایات آمده است که حضرت ادریس صد شهر بنا کرد که کوچکترین آنها زهاب بود. بعضی مفسرین اوستا معتقدند که زهاب کلمهای اوستایی است که این نام به صورت «زرزازاو» در اوستا آمده است که شامل سه قسمت است «زر» به معنی طلا، «زا» به معنی زاییدن و زاییده شده و «زاو» که نام منطقهی زهاب است و در کل به معنی «منطقه زرخیز» آمده است. همچنین دیاکونوف در" تاریخ ماد "معتقد است که «باتیر» که قدیمیترین نام سرپل زهاب است نام یکی از نیاکان زردتشت بوده است. در اوستا، زهاب را همان زواب میدانند که زو پادشاه باستانی ایران پلی برروی رود آنجا کشید. «ازردهی» و «ارزها» شکلهای دیگری از زهاب هستند که در اوستا از آنها نام برده شده است .