پایگاه خبری تحلیلی بازی دراز ۰۶:۱۵ - ۱۳۹۳/۰۱/۰۵

بنای تاریخی زيج منيژه در سرپلذهاب

بازی دراز 1404/زیج منیژه بنای است مستطیلی شکل با امتداد شرقی _ غربی در روستای پاطاق، دهستان بشیوه، بخش مرکزی شهرستان سرپل ذهاب. بنا در حال حاضر در مجاورت روستای پاطاق در میان باغات و حد فاصل خانه­های مسکونی تا مسیر عبور رودخانه کوچک ماراب که از سرابی با همین نام نشات می­گیرد قرار دارد. Picture 33430

در پیرامون بنا و با توجه به وفور آب چند آسیاب سنتی مخروبه با تنوره­هایی به ارتفاع حداقل 4 متر در میان باغات قرار دارد. از شاخص­ترین آثار پیرامون این بنا می­توان به مسیر جاده باستانی ابریشم که در برخی نقاط به صورت قلوه چین شواهدی از آن برجای مانده و بنای مشهور کنار این جاده یعنی تاق گرا اشاره کرد. بنای تاق و شواهد باقی مانده از جاده در فاصله حدود 2 کیلومتری این مجموعه واقع هستند.

Picture 33349

با توجه به وجود جاده یاد شده و نیز بنای تاق گرا، بنای زیج منیژه توسط بسیاری از صاحب نظران کاروانسرایی میان راهی و متعلق به دوره ساسانی معرفی شده است.

در حال حاضر به واسطه عدم تکمیل پژوهشها نمی­توان درباره ابعاد دقیق و واقعی بنا اظهار نظر کرد ولی روشن است که به محدوده بنا بویژه از دو جبهه شرقی و غربی تجاوز فراوانی شده و به عرصه­های آن ورود شده است. یکی از دلایل این امر استفاده مجدد اهالی از گچ انبوه بکار رفته در معماری بنا جهت ساخت و ساز خانه­های روستایی در گذر زمان بوده است که سبب گردیده بنا به تدریج عرصه محدود تری بیابد.

Picture 33369

تا پیش از آغاز فعالیتهای سازمان میراث فرهنگی در جهت حفظ و حراست از بنا، بخشهای آبادتر زیج منیژه از سوی روستاییان به عنوان آغل نگهداری احشام و انبارهای ذخیره علوفه جهت فصول مختلف سال استفاده می­شده است.

در زمان جنگ تحمیلی نیز از این بنا به وسیله عشایر که چراگاه­های خود را در مناطق گرمسیر مجاور قصر شیرین از دست داده بودند به کرات و در زمانهای طولانی استفاده شده و در بخشهایی نیز به وسیله اهالی اقدام به تخلیه زباله، پس ماندهای دامی و نخاله­های ساختمانی شده بود.

بنای زیج منیژه در حال حاضر در حدود 2 متر از سطح زمینهای پیرامونی ارتفاع دارد. با توجه به موقعیت بنا و ریخت و شکل برجستگی­های اراضی پیرامون بنا احتمال دارد در محل اصلی احداث بنا پشته­ای طبیعی وجود داشته و بر همین اساس شاکله اصلی بنا بر صفه­ای طبیعی و بلندتر از سطح زمینهای پیرامونی شکل گرفته باشد.

 از سوی دیگر با توجه به وضعیت ریختی زمین و وفور آب در پیرامون مجموعه احتمال دارد بنا در درون پردیسی محصور، با درختان میوه بهشتی از قبیل زیتون، انجیر، انار و انگور به عنوان میوه­های عمده تولیدی منطقه قرار داشته است.

Picture 33397