آسمان مدینه در 28 صفر سال 50 هجری، آنگاه که سوگوار سالروز فوت نبی اکرم بود، غروب غم انگیزکوچ دومین امام شیعیان جهان؛ امام حسن مجتبی(ع) را نیز شاهد شد. امامی که در کرامت و بزرگی زبانزده همگان بود و شهادتش داغ بزرگ دیگری را در این روز بر دل عاشقان اهل بیت نهاد.
در اواسط ماه مبارک رمضان سال سوم هجری، امام حسن مجتبی(ع) در مدینه به دنیا آمد. القاب آن امام همام مجتبی، سبط، سید و زکی و کنیه ایشان ابومحمد است.
محبت و علاقه پیامبراکرم (ص) نسبت به امام حسن مجتبی(ع) زبانزد همگان بود و هرگاه ایشان از اهل بیت یادی می کردند، نام امام حسن(ع) در زمره پنج نفر اهل بیت بود.
در جریان مباهله پیامبر و همچنین اصحاب کساء امام حسن(ع) درزمره همراهان پیامبر بود. در حدیثی نیز از پیامبر اکرم(ص) آمده است: ˈحسن و حسین (ع) دو سرور و آقای جوانان اهل بهشت هستندˈ.
اما امام حسن مجتبی(ع) این دوران سرشار از محبت پیامبراکرم(ص) را در سن هفت سالگی از دست داد و با رحلت جد بزرگوارش در سایه ولایت و بیعت با پدر گرامی خویش قرار گرفت.
امام حسن مجتبی(ع) در دفاع از ولایت امام علی(ع) در صحنه های مختلف مانند جنگ جمل و صفین حضور داشت و در مناظره های مختلف با مخالفین امام علی(ع) به دفاع از ولایت پرداخت.
معاویه پس از شهادت امام علی(ع) به بیعت با امام حسن(ع) راضی نشد و در فکر از میان برداشتن امام حسن(ع) با نفوذ و تفرقه در میان یاران ایشان بود. این سیاست معاویه منجر به پراکندگی یاران از اطراف امام حسن(ع) شد و شرایط را برای جنگ با معاویه غیر ممکن کرد.
اگر معاویه به وسیله جنگ رسماً پیروز می شد، هم اسلام و همه مسلمانان راستین نابود می شدند. درنتیجه امام برای حفظ اسلام و مسلمانان پس از هفت ماه با شروطی خاص صلح با معاویه را پذیرفت. اما بعدها معاویه به شرایط و مفاد صلح نامه با امام عمل نکرد و با تحریک و دادن وعده های دنیایی به همسر امام ˈجعدهˈ دختر اشعث، او را فریب داد و امام (ع) با زهری که همسرش در آب آشامیدنی ایشان ریخته بود، بیمار و پس از 10سال امامت در بیست و هشتم صفر سال 50 هجری قمری به شهادت رسید.
پیکر مطهر ایشان طبق وصیت برای دفن در کنار قبر رسول اکرم(ص) تشییع شد. اما حاکم مدینه اجازه این کار را نداد و آن حضرت را در بقیع به خاک سپردند.
امام حسن(ع) این کریم اهل بیت؛ نصایح و سخنان ارزشمندی در جهت هدایت امت اسلامی بیان داشتند که گزیده ای از این سخنان در زیر ارائه شده است:
**بین حق و باطل به اندازه چهار انگشت فاصله است، آنچه با چشمت بینی حق است و چه بسا با گوش خود سخن باطل بسیاری را بشنوی.
**تقوا و پرهیزکاری سرآغاز هر توبه ای و سرّ هر حکمتی و شرف و بزرگی هر عملی است، هر که از با تقوایان کامیاب گشته به وسیله تقوا کامیاب شده است.
**هیچ قومی با همدیگر مشورت نکنند، مگر آن که به رشد و کمالشان هدایت شوند.
**پستی آن است که شکر نعمت را نکنی.
**خـویشاونـد کسـی است کـه دوستـی و محبت، او را نـزدیک کرده باشد و اگـر چـه نـژادش دور بـاشد و بیـگانـه کسـی است کـه از دوستـی و محبت به دور است و گرچه نژادش نزدیک باشد.
**برای دنیایت چنان کار کن که گویا همیشه زندگی می کنی و برای آخرتت به گونه ای کارکن که گویا فردا خواهی مرد، و اگر عزتی بدون بستگان و شکوهی بدون سلطنت، خواهی، از معصیت و نافرمانی خدا به طاعت و فرمانبری خداوند عزوجل درآی.
در اواسط ماه مبارک رمضان سال سوم هجری، امام حسن مجتبی(ع) در مدینه به دنیا آمد. القاب آن امام همام مجتبی، سبط، سید و زکی و کنیه ایشان ابومحمد است.
محبت و علاقه پیامبراکرم (ص) نسبت به امام حسن مجتبی(ع) زبانزد همگان بود و هرگاه ایشان از اهل بیت یادی می کردند، نام امام حسن(ع) در زمره پنج نفر اهل بیت بود.
در جریان مباهله پیامبر و همچنین اصحاب کساء امام حسن(ع) درزمره همراهان پیامبر بود. در حدیثی نیز از پیامبر اکرم(ص) آمده است: ˈحسن و حسین (ع) دو سرور و آقای جوانان اهل بهشت هستندˈ.
اما امام حسن مجتبی(ع) این دوران سرشار از محبت پیامبراکرم(ص) را در سن هفت سالگی از دست داد و با رحلت جد بزرگوارش در سایه ولایت و بیعت با پدر گرامی خویش قرار گرفت.
امام حسن مجتبی(ع) در دفاع از ولایت امام علی(ع) در صحنه های مختلف مانند جنگ جمل و صفین حضور داشت و در مناظره های مختلف با مخالفین امام علی(ع) به دفاع از ولایت پرداخت.
معاویه پس از شهادت امام علی(ع) به بیعت با امام حسن(ع) راضی نشد و در فکر از میان برداشتن امام حسن(ع) با نفوذ و تفرقه در میان یاران ایشان بود. این سیاست معاویه منجر به پراکندگی یاران از اطراف امام حسن(ع) شد و شرایط را برای جنگ با معاویه غیر ممکن کرد.
اگر معاویه به وسیله جنگ رسماً پیروز می شد، هم اسلام و همه مسلمانان راستین نابود می شدند. درنتیجه امام برای حفظ اسلام و مسلمانان پس از هفت ماه با شروطی خاص صلح با معاویه را پذیرفت. اما بعدها معاویه به شرایط و مفاد صلح نامه با امام عمل نکرد و با تحریک و دادن وعده های دنیایی به همسر امام ˈجعدهˈ دختر اشعث، او را فریب داد و امام (ع) با زهری که همسرش در آب آشامیدنی ایشان ریخته بود، بیمار و پس از 10سال امامت در بیست و هشتم صفر سال 50 هجری قمری به شهادت رسید.
پیکر مطهر ایشان طبق وصیت برای دفن در کنار قبر رسول اکرم(ص) تشییع شد. اما حاکم مدینه اجازه این کار را نداد و آن حضرت را در بقیع به خاک سپردند.
امام حسن(ع) این کریم اهل بیت؛ نصایح و سخنان ارزشمندی در جهت هدایت امت اسلامی بیان داشتند که گزیده ای از این سخنان در زیر ارائه شده است:
**بین حق و باطل به اندازه چهار انگشت فاصله است، آنچه با چشمت بینی حق است و چه بسا با گوش خود سخن باطل بسیاری را بشنوی.
**تقوا و پرهیزکاری سرآغاز هر توبه ای و سرّ هر حکمتی و شرف و بزرگی هر عملی است، هر که از با تقوایان کامیاب گشته به وسیله تقوا کامیاب شده است.
**هیچ قومی با همدیگر مشورت نکنند، مگر آن که به رشد و کمالشان هدایت شوند.
**پستی آن است که شکر نعمت را نکنی.
**خـویشاونـد کسـی است کـه دوستـی و محبت، او را نـزدیک کرده باشد و اگـر چـه نـژادش دور بـاشد و بیـگانـه کسـی است کـه از دوستـی و محبت به دور است و گرچه نژادش نزدیک باشد.
**برای دنیایت چنان کار کن که گویا همیشه زندگی می کنی و برای آخرتت به گونه ای کارکن که گویا فردا خواهی مرد، و اگر عزتی بدون بستگان و شکوهی بدون سلطنت، خواهی، از معصیت و نافرمانی خدا به طاعت و فرمانبری خداوند عزوجل درآی.