گروه اجتماعی خبرگزاری فارس، حدود شش ماه پیش، آمارها هشدار میداد که تالاب جازموریان به نفسهای آخر رسیده است؛ تالابی راهبردی در جنوبشرق کشور که با خشکسالی و برداشت بیرویه دستوپنجه نرم کرده است.حالا، بارشهای اخیر ورق را تا حدی برگردانده است. احمدرضا لاهیجانزاده، معاون سازمان حفاظت محیط زیست، به فارس میگوید که بارندگیهای اخیر موجب بهبود وضعیت تالاب جازموریان شده است.این پهنههای آبی نقشهای اکولوژیکی مهمی از جمله حفظ تنوع زیستی، کنترل سیلابها و ذخیره مواد مغذی در خاک را ایفا میکنند و منابع حیاتی مهمی برای جوامع انسانی پیرامون خود نیز هستند. تالاب جازموریان در میان ۲ استان کرمان و سیستانوبلوچستان گسترده است و مساحت حوضه آبریز این تالاب ۶۹ هزار کیلومترمربع و پهنه آبگیر آن ۱۰۸ هزار کیلومتر مربع است.
همچنین در هفته گذشته، سامانههای بارشی فعال در کشور باعث بارشهای قابل توجه و وقوع رعد و برق در برخی استانها شد؛ بارشهایی که تنها به جنوبشرق محدود نماند و حتی دریاچه ارومیه نیز نشانههایی از بهبود را تجربه کرد. افزایش ورودی آب به این دریاچه، هرچند محدود، امیدها را برای توقف روند خشکی کامل آن تقویت کرده است.ارومیه بزرگترین دریاچه شور خاورمیانه است که طی دو دهه گذشته وضعیت بحرانی را تجربه کرده است. هرچند بارندگیهای اخیر و اقدامات احیایی باعث بهبود نسبی شده، اما کارشناسان تأکید دارند که این دریاچه همچنان در وضعیت شکننده قرار دارد و نیازمند مدیریت پایدار منابع آب است.
پیشتر بررسی دادههای منتشرشده از روند تغییرات تراز دریاچه ارومیه طی سالهای ۱۳۷۴ تا ۱۴۰۴، نشاندهنده وضعیت بحرانی این دریاچه بود. سطح آب دریاچه که در سال ۱۳۷۴ حدود ۱۲۷۸.۲۴ متر بود، طی سه دهه گذشته روندی مداوم نزولی داشته و در سال ۱۴۰۴ به ۱۲۶۹.۸۲ متر رسیده است؛ رقمی که تنها اندکی بالاتر از «تراز کف دریاچه» محسوب میشود.دادهها نشان میدهد پس از افت شدید در دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، اجرای «طرح ملی نجات دریاچه ارومیه» توانست روند کاهش را برای مدت کوتاهی متوقف کرده و در سال ۱۳۹۶ سطح دریاچه را به ۱۲۷۱.۶۷ متر برساند. با این حال، از سال ۱۳۹۸ به بعد، روند نزولی دوباره شدت گرفته و آخرین اندازهگیریها حاکی از آن است که سطح دریاچه در سال ۱۴۰۴ بیشترین افت سه دهه اخیر را تجربه کرده است.
در همین حال، دریاچه مهارلو در استان فارس نیز بار دیگر خبرساز شد. بر اساس تصاویر و ویدئوهای منتشرشده، این دریاچه صورتیرنگ پس از بارشهای پاییزی جانی تازه گرفته و بازگشت فلامینگوها به مهارلو، نشانهای روشن از احیای موقت زیستبوم آن است؛ اتفاقی که بار دیگر اهمیت نقش بارندگی در حیات تالابهای کشور را یادآوری میکند.مهارلو در جنوبشرقی شیراز واقع شده و بهدلیل شوری بالا به رنگ صورتی شناخته میشود. این دریاچه زیستگاه مهم پرندگان مهاجر، بهویژه فلامینگوهاست. ورود آب ناشی از بارندگیهای اخیر، شرایط را برای بازگشت موقت حیاتوحش فراهم کرده است.
عباس طالبی کارشناس محیط زیست میگوید که بارشهای اخیر بدون شک نقش مهمی در بهبود کوتاهمدت وضعیت تالابها داشته، اما نباید این اتفاق را بهعنوان احیای پایدار تلقی کرد. اگر الگوی مصرف آب، سدسازی و مدیریت منابع اصلاح نشود، با پایان بارندگیها دوباره شاهد بازگشت بحران خواهیم بود.