فیروز دولت‌آبادی از ویژگی ها، گزینه‌ها و احتمالات دولت آیندۀ حسن روحانی می‌گوید.
"کابینۀ من، کابینه‌ای متشکل از همۀ طیف‌ها خواهد بود؛ همانطور که ملت ایران نیز به اعتدال رأی داده‌اند" این جملۀ حسن روحانی، رئیس‌جمهور منتخب ایران در پاسخ به همۀ سوالات و شائبه‌های موجود پیرامون ترکیب آیندۀ کابینۀ اعتدال بود. تاکنون گزینه‌ها و چهره‌های مختلفی برای وزارتخانه‌های دولت یازدهم از سوی رسانه‌ها و محافل مختلف سیاسی و خبری مطرح شده است، اما پرسش اینجاست که در کنار همۀ چالش‌های سیاسی و اقتصادی که کشورمان با آن روبروست، کابینۀ آینده دولت و سکانداران عرصۀ سیاست، اقتصاد و فرهنگ باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟ علاوه بر آن، این وزراء در کنار هم باید چه ترکیبی داشته باشند تا سطح تعارضات میان نهادهای مختلف حکومتی در حداقل باشد تا در نهایت دولتی موفق و یکپارچه شکل گیرد؟
خبرگزاری خبرآنلاین ویژگی های کابینه حسن روحانی، رئیس‌جمهور منتخب ایران را در گفتگویی با فیروز دولت آبادی، معاون اسبق وزارت بازرگانی و سفیر پیشین کشورمان در ترکیه مورد بررسی قرار داده که در ادامه می‌خوانید:
وزیران دولت آقای روحانی باید دارای چه ویژگی‌هائی باشند؟
ویژگیهای یک فرد برای انتخاب شدن به عنوان وزیر با رعایت سه اصل زیر تعریف می شود:
اول- باید بداند شرایط فعلی وزارتخانه پیشنهادی‌اش واقعاً چیست؟
دوم- باید برای شرایط مطلوب آن وزارتخانه در چهار یا حداکثر هشت سال آینده تعریف روشنی داشته باشد و بالاخره با باید اعلام کند که اتکاء به چه تئوری و راه حلی می خواهد از شرایط فعلی به آن شرایط مطلوب برسد.
از آنجا که شرایط امروز ما شرایط متعارفی نیست. لذا روشهای عرفی برای حل مشکلات کنونی کفایت نمی کند، پس ورزاء عرفی هم مشکل گشا نخواهند بود. ضمناً ما در چنبره مشکلات افتصادی، سیاسی و بین المللی قرارگرفته ایم، در حالی که بدنه کارشناسی دولت کاملاً منهدم شده و از هم گسیختگی شدیدی در روابط میان بخشی و بخشی با کلان دولت وجود دارد. لذا به نظر من با توجه به مشکلات فوق، ویژگیهای زیر برای انتخاب وزراء ضروری است.
اول آنکه در حوزه کاری خود صاحب تئوری باشند وزیران بدون "تئوری" و "نظریه" این دولت را به راه درستی نخواهند برد.
دوم آنکه وزراء انتخابی باید از یک قدرت و فهم تکنیکی و بوروکراتیک بالائی برخوردار باشند تا هم سیستم اداری را جمع کنند و هم به کارشناسان شجاعت و قدرت اظهار نظر بدهند. سوم، روحیه برونگرا داشته و از اعتماد به نفس لازم برخوردار باشند، ما در شرایطی که در محاصره و انزوای بین المللی قرار می گرفتیم وزرائی داشتیم و داریم که از مسافرت به خارج وحشت دارند، از صحبت با همتایان خود وحشت دارند، از سخنرانی در مجامع و گردهمایی‌های بین‌المللی وحشت دارند، حتی از مصاحبه با رسانه‌های داخلی وحشت دارند و بیشتر بیانیه می دهند تا مصاحبه. وزراء دولت آقای روحانی باید در صحنه بین المللی کاملاً برعکس به استقبال گفتگو، سخنرانی، مصاحبه، اعتراض و انتقاد بروند و میدان را برای امریکا و هم پیمانان او تنگ نمایند.
چهارم اینکه در صحنه بین المللی شناخته شده باشند، دنیا آنها را بشناسد، نخبگان دنیا آنها را بشناسند، رسانه های دنیا آنها را بشناسند. قدرت استفاده از فضاهای مثبت بین المللی را داشته باشند، به نظر من اینها ویژگیهای اصلی برای انتخاب وزراء است.
با این شاخصها شما چه کسانی را به آقای روحانی توصیه می نمائید؟
به نظر من باید قبل از شروع ریاست جمهوری آقای روحانی ساختار دولت را اصلاح کرد، تفکیک وزارتخانه های بازرگانی از صنعت و معدن و همچنین راه و ترابری از مسکن و شهرسازی بسیار ضروری است. بخصوص اولی که انگار وزیر وزارتخانه پس از تشکیل با هم در اقتصاد کشور گم شده اند.
دوم تیم اصلی و حیاتی دولت را که در وزارتخانه های کلان و مهم مستقر می شوند. از تیم وزرای قدرتی و وزرای بخشی جدا کرد و تمرکز جدی بر روی تیم اصلی داشت از نظر من انتخاب وزرا و روسای نهادها و وزارتخانه های زیر کلید موفقیت دولت محسوب می شوند. من وزراء پیشنهادیم را با دلایل آن چنین معرفی می نمایم.
آقای دکتر عادلی را برای وزارت خارجه بهترین گزینه می دانم. ایشان دیپلمات برجسته ای هستند که آشنائی بسیار خوبی با مسائل اقتصادی، نفتی، پولی و بین المللی دارند و امروز با پختگی زیاد می توانند عقلانیت و اعتدال خوبی را در سیاست خارجی نمایش دهند. تجربه بسیار خوب، تیزهوشی همراه با اعتماد به نفس، تحصیلات عالیه، قدرت بیان عالی به زبان انگلیسی با شخصیتی برون گرا که می‌تواند سیاست خارجی ما را که تاکنون از رهبری افراد تک ساحتی رنج برده با موفقیت به صحنه داخلی و خارجی بازگرداند. من برای تکمیل ایشان آقای دکترظریف را به عنوان معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده اصلی هسته ای پیشنهاد می کنم. حضور ایشان در این سمت به معنی این است که دیگر دنیا با دیوار سخن نمی گوید.
آقایان دکتر نیلی، دکتر ستاری فر، دکتر فرشاد مومنی و دکتر شرکاء و دکتر شیبانی را برای تصدی وزارت اقتصاد، سازمان برنامه، وزارت بازرگانی و بانک مرکزی پیشنهاد می نمایم، انتخاب چهار نفر از میان این افرادِ با علم و دانش که فهم درستی از وضعیت اقتصاد کشور دارند می تواند در قالب یک تیم هماهنگ، اقتصاد بحران زده ما را نجات دهند. تردیدی ندارم که آقای مهندس زنگنه و آقای کاظم پور اردبیلی برای وزارت نفت بهترین پیشنهاد هستند، هر دو در شرایط تحریمی کنونی از قدرت مذاکراتی بالائی برخوردارند، ضمن آنکه نفت و ابعاد بین المللی آنرا خوب می شناسند و توانائی کار با تیم اقتصادی و سیاسی پیش گفته را دارند. این تیم با انتخاب سردار شمعخانی که از سیاستمداران دارای اصول، از فرماندهان دفاع مقدس، مورد اعتماد آقای دکتر روحانی، نظامیان و سیاسیون و از همه مهمتر رهبری معظم انقلاب است به سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی و سرکار خانم دکتر ابتکار به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کامل خواهد شد.
خانم ابتکار نمونه یک زن کامل، اهل سیاست، معتقد به نظام اسلامی و از دانشجویان پیرو خط امام است که خوب می دانند چگونه فضائی برای رقابتهای سیاسی میان جناحها فراهم بیاورند و حریم آزادی های سیاسی را چگونه حفظ کنند به نظر من اهل فرهنگ و هنر نیز از این انتخاب راضی خواهند بود، ایشان نیز به حجاب برتر معتقد بوده به زبان انگلیسی مسلط می باشد و از تجربه اداری و سیاسی بسیار بالائی برخوردارند، کامل می شود.
برای وزارتخانه های کشور، دفاع و اطلاعات چه گزینه هائی را بهتر می دانید؟
برای وزارت کشور ظاهراً گزینه اصلی آقای یونسی هستند، من این انتخاب را تبریک میگویم، برای دفاع آقای دکتر دهقان را که از فرماندهان دفاع مقدس با سابقه طولانی در صف و ستاد بوده و در پرونده خود جانشینی وزیر دفاع و ریاست بنیاد شهید را دارند و به زبان انگلیسی آشنا هستند، پیشنهاد می نمایم.
اما برای وزارت اطلاعات به این شاخصها برای انتخاب وزیر اعتقاد دارم: وزیر اطلاعات باید فهم درستی از مبانی نظری تشکیل وزارتخانه یا سازمان اطلاعاتی داشته باشد تا بتواند توان این وزارتخانه مهم را در جهت حفظ امنیت شهروندان برای بحث و گفتگو و نقد و نظر دولت فراهم آورند. باید در مقابل وسوسه شدید برای ورود به حریم خصوصی افراد و شرکتها، مقاومت نماید، از اقدامات نسنجیده در خارج جلوگیری نماید، اعتماد به نفس لازم را به پرسنل خدوم و خدا ترس آنجا بدهد و اجازه ندهد که وزارت اطلاعات به جای صیانت از حضور دائمی جناههای سیاسی در کشور با گرایش شدید به سمت یکی از آنها- چه اصلاح طلب و چه اصولگرا- یکی را مرتد یا مومن تلقی نماید. روح حاکم بر وزارت اطلاعات باید فراجناحی و به دور از باندبازی‌ها باشد. این وزارتخانه نباید در هیجانات سیاسی خود را گم کند یا کار را به آنجا برساند که به عنوان یک وزارتخانه از یک کاندیدا حمایت یا علیه کاندیدای دیگری موضع گیری کند.
وزیر باید بداند که رقابت جناحها ضامن بقاء توسعه و پیشرفت نظام است و این اختلاف نظر و سلیقه هاست که همراهی همیشگی مردم با نظام را امکان پذیر می نماید و بالاخره باید از ورود گسترده وزارت اطلاعات به فعالیتهای اقتصادی وسیاسی جلوگیری نماید.
از نظر من آقای پورمحمدی یا آقای رهامی گزینه های خوبی برای وزارت اطلاعات می باشند بخصوص آقای پورمحمدی که سابقه فعالیت در وزارت کشور و سازمان بازرسی را در کنار سوابق اطلاعاتی خود داشته و امروز خوب می داند کشور به چه وزارت اطلاعاتی نیاز دارد.
شما از افرادی که در پیروزی آقای دکتر روحانی نقش اساسی داشته اند نظیر مهندس نعمت زاده، مهندس ترکان و.... صحبتی نداشته اید. آیا برای آنها پیشنهادی دارید.
بله به نظر من بعد از جدائی صنعت از بازرگانی آقای مهندس نعمت زاده باید مسئول وزارت صنایع و معادن باشند ایشان از ذخایر واقعی مدیریت و صنعت کشور هستند. در روزهای سخت جنگ تحمیلی و کم ارزی در کنار صنعتگران کشور بوده اند. ایشان در توانیر و پتروشیمی منشاء خیر و اثر بزرگی شده اند؛ دلسوزی، بی پروایی و شجاعت برای انجام کارهای بزرگ، توانائی برای ایجاد تحرک و فعالیت نیروها از ویژگیهای مهم ایشان می باشد. جناب آقای مهندس ترکان را نیز من برای وزارت راه و ترابری اگر شهرسازی از آن جدا شود یا نشود بی نظیر می‌دانم، آقای ترکان در این سمت مطمئناً یک میلیون شغل برای دولت آقای روحانی ایجاد خواهند کرد و در کنار آقای نعمت زاده چرخ صنعت کشور را به حرکت درخواهند آورد. ضمن آنکه هر دوی این بزرگواران برای وزارت نفت و نیرو نیز از گزینه های مطلوب می باشند.
با توجه به اهمیت شغل معاون اولی و تمرکز خیلی ها برای تصدی این سمت توسط دکتر عارف شما چه نظری دارید.
به نظرمن معاون اول باید کسی باشد که با رئیس جمهور نزدیکی بیشتر و صمیمی‌تری داشته باشد. لذا من به آقای دکتر عارف پیشنهاد می کنم بجای این سمت به وزارت علوم بروند آنجا حقیقتاً به ایشان احتیاج است. سمت معاون اولی برای آقای فروزنده بهتر است ایشان سابقه کار طولانی و صمیمی با دکتر روحانی را دارند و اعتماد زیادی بین این دو نفر برقرار است. اگر وزراء آقای دکتر عارف را بخواهند دور برنند حتماً می توانند ولی آقای فروزنده را قطعاً نمی توانند.
از میان رقبای انتخاباتی آیا آقای دکتر روحانی کسی را بر می گزینند؟ آن شخص به نظر شما کیست؟
ما چند لحظه پیش راجع به آقای دکتر عارف صحبت کردیم ایشان رقیبی بوده که احتمالاً در دولت حضور خواهند داشت اما از میان دیگر کاندیدها من فکر میکنم انتخاب دکتر رضائی به سمت وزارت کار اقدام مناسبی است. برنامه های ایشان از همه کاندیداها گسترده تر و دقیقتر بوده و می توانند در وزارت کار و رفاه اجتماعی که کوچک شده یک دولت است، ادعاها و برنامه های خود را به اجرا در آورند، ایشان در این وزارتخانه با توده های عظیم کارگری، صاحبان صنایع، مقوله اشتغال و یک سازمان اقتصادی بزرگ به نام تامین اجتماعی سرو کار خواهند داشت.
با توجه به نفوذ گروههای خاص در دولت احمدی نژاد آیا تغییر رویه در عرصۀ سیاسی و اقتصادی شدنی است؟
تغییر رویه در عرصه های سیاسی و اقتصادی کاملاً شدنی است. انتخاب دکتر روحانی یعنی تغییر رویه در عرصه های سیاسی و اقتصادی؛ ضمناٌ من نگران نفوذ گروههای خاص نیستم اساساً در نظام ولایت فقیه "گروه با نفوذ" معنی پایداری ندارد. البته در دولت‌های نهم و دهم این گروهها نه به دلیل توانائی و قابلیت بلکه بر مبنای خواست و برای حفظ قدرت شکل گرفتند. آنها در این دوره باید بتوانند توانائی فنی و مدیریتی خود را اثبات کنند؛ اگر توانستند که دیگر مشکلی نیست و می‌توانند به فعالیت خود در فضای رقابتی ادامه دهند ولی اگر توانائی لازم را نداشتند اما تمایل به استمرار نفوذ خود داشته باشند باید با شفاف سازی و طرح مسئله در پیشگاه مردم می توان مقاومت آنها را خیلی زود در هم شکست.
آیا می توان از افرادی که هم اکنون در دولت هستند، در کابینه آینده استفاده کرد؟
این رویه سی سال گذشته بوده ولی من هر چه روی این مسئله فکر کردم به نتیجه ای نرسیدم زیرا این افراد با شاخصهای که من مد نظر قرارداده ام همخوانی ندارند.
روند انتخاب گزینه ها مطلوب پیش میرود؟ گفته می شود برخلاف شعارهای اولیه آقای روحانی از نخبگان استفاده مناسبی نمی نمایند، آیا واقعاً همین گونه است؟
روند عمومی انتخاب وزراء که در حال اجراست مطابق رویه های گذشته است، این مرحله، مرحله جمع آوری، ارزیابی و خلاصه سازی لیست‌هاست. اما به نظر من آقای دکتر روحانی یک چیدمان خاص هم در ذهن خود دارند. البته همانطور که در ابتدا گفتم من این رویه را نمی پسندم و بهتر می‌دانم که گروهها و افراد ابتدا یک نظریه و تئوری روشنی را راجع به دولت مطرح کنند و بعد افراد را با منطق برنامه‌ای که از شرایط حال و آینده کشور دارند معرفی نمایند تا از دخالت، علاقه، گرایش و منافع جناحی و گروهی در معرفی افراد تا حد امکان جلوگیری کنند. این روش به رئیس جمهور و تیم اصلی او این فرصت را می‌دهد که هم صحت نظریه های ارائه شده را بررسی و هم با تطبیق ویژگیهای افراد پیشنهادی با وظایف محوله، انتخاب درست‌تری داشته باشند.
فکر می کنید افراد پیشنهادی شما چقدر شانس انتخاب شدن دارند؟
اگر بحث نظری مرا بپذیرند، طبعاً شانس این افراد بسیار زیاد است . باید همه به جای صرف معرفی فرد یا افراد، ابتدا، برداشت و شناخت خود از وضعیت کنونی، اهداف هشت سال آینده و راههای رسیدن به آنها را مطرح و سپس وزراء پیشنهادی خود را معرفی نمایند. با این روش ما در واقع یک کابینه منسجم به آقای دکتر روحانی پیشنهاد و فرصت می دهیم که با توجه به نظرات مطروحه به انتخاب وزراء دست بزنند.
به عنوان آخرین سوال دولت آینده را چگونه می بینید؟
ما فقط تحلیل خود را عرضه می کنیم. البته من معتقدم دولت آقای روحانی فرصت زیادی برای موفقیت ندارند ظرف حداکثر شش ماه آینده وضعیت دولت ایشان روشن می‌شود اگر مسیر درست انتخاب شود دولت تدبیر و امید، دولت افتخاری و پیروزی خواهد شد.
چرا 6 ماه؟
ایشان در شش ماه نخست باید در کنار اداره بهتر امور جاری که البته کار بسیار سخت و سنگین و دشواری خواهد بود، راه حل های خود در خصوص حداقل ده مسئله اصلی را در حاکمیت به تصویب رسانده باشد تا بتوانند وحدت و همدلی ایجاد شده را به افتخار و سرافرازی همگان تبدیل و ضامن حفظ و آن را پشتوانه راه روشن آینده نمایند.