علاقهمندان به نجوم در ایران و سراسر جهان باید خود را برای تماشای قویترین و قابلاعتمادترین بارش شهابی سال، یعنی بارش جوزایی (Geminids)، آماده کنند. اوج فعالیت این بارش در شب شنبه، ۱۳ دسامبر و بامداد یکشنبه، ۱۴ دسامبر ۲۰۲۵ (شب ۲۲ و بامداد ۲۳ آذر ۱۴۰۴) رخ خواهد داد.
منبع بارش و شرایط رصدی مناسب
شهابهای جوزایی که برای اولین بار در سال ۱۸۶۲ مشاهده شدند، حاصل عبور کره زمین از میان بقایای سنگی و گرد و غبار بهجامانده از جرم آسمانی مرموزی به نام «۳۲۰۰ فایتون» (۳۲۰۰ Phaethon) هستند که بهعنوان یک دنبالهدار-سیارک طبقهبندی میشود.
برخلاف سالهای قبل، شرایط رصدی در سال ۲۰۲۵ نسبتاً مطلوب ارزیابی میشود. یک هلال ماه ۲۵ درصدی نزدیک به زمان اوج بارش (حدود ساعت ۲ بامداد به وقت محلی) طلوع خواهد کرد، اما با انتخاب زاویه دید مناسب میتوان تأثیر نور ماه را به حداقل رساند.
اوج شبیهسازی: مشاهده ۶۰ شهاب در ساعت
فعالیت این بارش در ساعات مختلف شب متفاوت خواهد بود. به رصدگران توصیه میشود برای دیدن حداکثر شهابها، از محلهای تاریک و دور از آلودگی نوری شهرها اقدام کنند:
پیشنمایش کند (غروب به ۱۰ شب): در ساعات اولیه شب، هرچند تعداد کمی شهاب (حدود ۵ عدد در ساعت) دیده میشود، اما این شهابها که «Earthgrazers» نام دارند، بهدلیل زاویه کم ورود به جو، بسیار آهسته و با دنبالههای بلند دیده میشوند و زیبایی خاصی دارند.
زمان طلایی (۱۰ شب تا ۲ بامداد): اوج افزایش تعداد شهابها از ساعت ۱۰ شب آغاز میشود. در این بازه، مرکز بارش در آسمان شرقی بالا آمده و امکان مشاهده تا ۳۰ شهاب در ساعت وجود دارد.
نقطه حداکثر (حدود ۲ بامداد): بیشترین نرخ ساعتی تا ۶۰ شهاب، نزدیک به ساعت ۲ بامداد به وقت محلی (اوج بارش) مشاهده میشود.
اگر آسمان ابری بود چه کنیم؟
کارشناسان توصیه میکنند در صورت احتمال ابری بودن آسمان در شب اوج (۱۳/۱۴ دسامبر)، رصد در شبهای قبل را در برنامه خود قرار دهید:
شب ۱۲/۱۳ دسامبر، فعالیت بارش تقریباً ۷۵ درصد اوج خواهد بود.
شب ۱۱/۱۲ دسامبر، نرخ شهابها حدود ۵۰ درصد حداکثر خواهد بود.
برای رصد، کافی است از یک صندلی راحتی استفاده کنید و بهجای نگاه کردن مستقیم به بالای سر، میدان دید خود را به سمت وسط و نیمه پایینی آسمان (خصوصاً در جهت شرق و جنوب) تنظیم کنید. برای پیدا کردن موقعیت مرکز بارش، به ستاره درخشان کاستور و سیاره مشتری که هر دو در صورت فلکی جوزا قرار دارند، توجه کنید.
منبع: amsmeteors