گرفتگی خلق پس از زایمان (Baby Blues)
گرفتگی خلق یا Baby Blues نوعی افسردگی خفیف است و چند روز تا یک هفته پس از زایمان ادامه دارد، ولی هیچگاه بیش از دو هفته طول نمی کشد. مادرانی که دچار این ناراحتی می شوند ممکن است زیاد گریه کنند و مضطرب به نظر برسند و یا حتی قادر به خوابیدن نباشند.اکثر آنها پس از کمی استراحت و هنگامی که اطرافیان در نگهداری نوزاد به او کمک می کنند و یا حتی پس از یک گریه طولانی متعاقب استرس و هیجان زایمان، احساس بهتری خواهند داشت.
افسردگی پس از زایمان
اگر ناراحتی و تنگی خلق پس از حدود دو هفته برطرف نشود، ممکن است علت آن افسردگی بعد از زایمان باشد. 10 تا 20 درصد مادران پس از زایمان، دچار افسردگی می شوند که ممکن است تا یک سال به طول بیانجامد.در رابطه با علت این اختلال، هنوز کارشناسان به یک نظریه قطعی نرسیده اند، اما معتقدند عوامل هورمونی، بیوشیمیایی، محیطی، روانشناسی و ژنتیک در ایجاد آن دخالت دارند.افت سطح هورمون ها بلافاصله پس از زایمان نیز ممکن است تا حدی بر این امر مۆثر باشد.مراقبت از نوزاد در عین حال که موجب خرسندی است، ممکن است فشار زیادی بر مادر، بخصوص آنهایی که برای اولین بار بچه دار شده اند، وارد بیاورد.
عوامل ابتلا به افسردگی پس از زایمان چه هستند؟
- سابقه ابتلا به افسردگی یا سایر اختلالات روانی در خود فرد یا افراد خانواده و یا بروز حملات اضطراب در دوران بارداری
- بارداری بدون برنامه ریزی قبلی
- عدم حمایت همسر
- وجود مشکلات زناشویی
- وجود مشکلات مالی
- بروز تغییرات جدی در زندگی، همزمان با تولد نوزاد مثل نقل مکان یا از دست دادن شغل
- سابقه وجود سندرم پیش از قاعدگی شدید
- وجود عوارض زایمان
- سابقه مشکلات شدید در کودکی، نظیر از هم پاشیدگی خانواده
با این حال به خاطر داشته باشید که صرف وجود این عوامل، دلیل بروز افسردگی پس از زایمان نیست. بسیاری از خانم ها که دارای چندین عامل خطرزا هستند هرگز دچار افسردگی نمی شوند و بالعکس افرادی نیز با یک یا دو عامل خطرزا و یا حتی بدون هیچ گونه عامل خطرزا به افسردگی شدید مبتلا می شوند.
چگونه بفهمم که دچار افسردگی پس از زایمان شده ام؟
پزشک شما بهتر از هر فرد دیگری تشخیص خواهد داد که شما دچار این اختلال شده اید یا خیر. خودتان نیز ممکن است متوجه علائمی شوید که عبارتند از:
- بی خوابی
- تمایل به گریه یا اندوه شدید که تمام روز ادامه داشته باشد
- کاهش علاقه نسبت به انجام بسیاری از فعالیت ها
- اشکال در تمرکز حواس
- تغییر اشتها
- اضطراب
- اختلالات خلق و تحریک پذیری
- احساس گناه شدید
- حملات پانیک (علائم آن عبارتند از افزایش ضربان قلب، سرگیجه، منگی، احساس وقوع یک اتفاق ناگوار)
- افکار خودکشی
مهم است که تفاوت بین تغییرات طبیعی روحی به دنبال تولد نوزاد را با حالاتی که نیاز به درمان دارد، بدانید. تنها احساس شما نیست که نشان می دهد مشکلی وجود دارد، بلکه شدت و تعداد دفعات آن احساس و مدتی که طول می کشد بسیار حائز اهمیت است.به عبارت دیگر بسیاری از مادران در طول ماه های اول پس از تولد نوزاد، احساس اندوه و اضطراب دارند. ولی اگر شما تمام روز در حال گریه کردن هستید و این حالت چند روز متوالی طول می کشد و نیز دچار حملات پانیک می شوید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
در صـورتی که قبلا دچار افسـردگی پس از زایمان شده اید، چگونه می توانید از وقوع مجدد آن پیشگیری کنید؟
شما می توانید در دوران بارداری اقدامات مهمی را انجام دهید تا احتمال بروز این بیماری را کاهش دهید:
- با تمام پزشکان و دست اندکارانی که در دفعه قبل به شما کمک کردند تماس بگیرید. این افراد ممکن است شامل پزشک شخصی شما، درمانگر شما و یا روانپزشک شما باشند. موضوع را با آنها در میان بگذارید و راه حلی را برگزینید که مورد موافقت همه باشد.
- اگر افسردگی شما با دارو کاملا درمان شده است، می توانید بلافاصله بعد از زایمان از همان داروها استفاده کنید (البته تحت نظر پزشک). نشان داده شده است که این عمل احتمال عود را به نحو شگرفی کاهش می دهد.بعضی از خانم ها ترجیح می دهند که صبر کنند و احساسات خود را بسنجند و فقط در صورت بروز علائم دارو مصرف کنند. با این حال زمانی که علائم بروز می کنند، درمان بیماری سخت تر خواهد بود.
- با همسر خود در رابطه با مشکل خود صحبت کنید.
- یک برنامه حمایتی ایجاد کنید. چه کسی باید به شما کمک کند؟ مادر؟ مادر شوهر؟ پرستار بچه؟ سایر دوستان یا اعضای خانواده؟
- از بروز هر گونه خستگی یا استرس بپرهیزید.
- استراحت کافی، غذای مناسب و ورزش را فراموش نکنید.
- از کار بیش از حد بپرهیزید، چه در دوران بارداری و چه پس از زایمان. فعالیت بیش از حد شما را خسته می کند و احتمال بروز افسردگی را افزایش می دهد.