بازی دراز 1404/مشکلات دفع پسماندبه زمانی بر می گردد که انسانهای اولیه در قبایل و روستاها و جوامع گرد هم می آمدند و تجمع پسماند نتیجه طبیعی زندگی آنها شد. دور ریزی پسماند در خیابانهای خاکی ، جاده ها و زمین های بایر منجر به تکثیر موش و متعاقب آن شیوع بیماریها ، ایجاد بو ، منظره زشت و کک های حاصل از طاعون شد. فقدان مدیریت پسماند منجر به شیوع طاعون (مرگ سیاه ) شده و باعث مرگ بسیاری از انسانها در ادوار گذشته گردید.از این زمان بود که رابطه بین کنترل جوندگان ، مگس ها و ناقلین بیماریه با جمع آوری و دفع بهداشتی پسماند کشف گردید.مدیریت مواد زائد جامد امروزه به عنوان یکی از مهمترین دغدغه های جوامع بشری مطرح می شود.تنوع انواع زباله ها و افزایش حجم به دلیل روند رو به رشد تولید ظروف و وسایل یکبار مصرف از یک سو و گوناگونی آنها از سوی دیگر بر پیچیدگی نحوه جمع آوری و دفع آنها می افزاید. تولید و بکار گیری انواع مواد شیمیایی در ساخت لوازم و ملزومات زندگی روشهای نوینی را جهت دفع این گونه مواد و مدیریت خاص خود را می طلبد. امروزه دیگر سیستم های جمع آوری و دفع سنتی زباله ها که در اکثر شهر های ایران بکار برده می شود جوابگو نبوده و نمی تواند از آلودگی های زیست محیطی ناشی از تولید انواع زباله های شیمیایی ، میکروبی ، رادیو اکتیو و... پیشگیری کند.
بطور کلی از نظر مهندسی بهداشت محیط ، دفع مواد زائد جامد یک مسئله عادی نبوده بلکه یک مشکل خاص زیست محیطی جوامع می باشد، زیرا دفع غیر بهداشتی آنها بطور محسوس در آلودگی های محیط و گسترش بیماریها و مرگ و میر ناشی از آن تاثیر دارد.
توده های زشت مواد زائد ، کانالهای روباز و رودخانه های پر شده از زباله ها و آبگذرهای مسدود شده بوسیله آنها ، خیابانهای کثیف و پوشیده از آشغال نشان دهنده آلودگی محیط در بسیاری از شهر ها و شهرکهای در حال توسعه می باشند.ساکنین این شهرها در معرض بیماریهای منتقله توسط پاتوژن ها و پارازیت های موجود در این مواد زائد ، مزاحمت ها و مخاطرات ناشی از آن قرار دارند . زیانهای اقتصادی ناشی از عدم کنترل مواد زائد جامد در مناطق شهری نیز قابل توجه است.یکی از دلایل مهم نابسامانی وضعیت زباله ها در شهر ها عدم نگرش جامعه به این مسئله می باشد.امروزه مسئله جمع آوری حمل و دفع زباله ها در دنیا بصورت مدیریت مواد زائد جامع به این مسئله می باشد. امروزه مسئله جمع آوری حمل و دفع زباله ها در دنیا بصورت مدیریت مواد زائد جامد مطرح گردیده که از عناصر اصلی آن : تولید ، نگهداری موقت ، جمع آوری و حمل و نقل ، دفع و بازیافت تشکیل یافته است و لازم است برای کلیه این عناصر برنامه خاصی وجود داشته باشد چرا که هر یک از این عناصرمتاثر از یکدیگر بوده و پرداختن به یک یا چند عنصر بدون داشتن برنامه برای سایر عوامل سودی در بر نخواهد داشت.مشکلات مرتبط به مدیریت پسماند به علت کمیت و کیفیت ناهمگون پسماند ، گسترش بی رویه مناطق شهری و شهر نشینی ، محدودیت های مالی در خدمات عمومی شهرهای بزرگ ، اثرات فناوری و محدودیت های اساسی در مقوله انرژی و مواد خام در جوامع امروزی بسیار پیچیده است. در نتیجه برای اجرای موثر و منظم مدیریت پسماند لازم است که تمامی جنبه های اساسی و ارتباطات موثر شناخته شوند. اجرای دقیق قانون مدیریت پسماند لازم است که تمامی جنبه های اساسی و ارتباطات موثر شناخته شوند.اجرای دقیق قانون مدیریت پسماندها که چند سالی است توسط سازمان حفاظت از محیط زیست تدوین گردیده و به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده می تواند بعنوان یکی از گامهای مهم در راه ارتقاء وضعیت مدیریت مواد زائد جامد در سطح کشور باشد.در صورتی که کلیه دستگاه ها در راستای آنچه که طبق این قانون برای آنان مشخص و معین گردیده ، اعم از تولید کنندگان پسماند و ناظران به وظایف ذاتی خود عمل نمایند.
طبق ماده 7 قانون مدیریت پسماندها مدیریت اجرایی پسماند در شهرها به شهرداریها و در روستاها به بخشداری و دهیاریها واگذار گردیده است.بنابراین انتظار دارد با توجه به شروع بکار چهارمین دوره شورا های اسلامی شهر سرپل ذهاب به منظور ارتقاء سطح بهداشت عمومی شهر موارد زیر مد نظر قرار گیرد.
- با توجه به تشکیل کار گروه های متعدد و پیگیری شهردار محترم وقت و شورای اسلامی در ادوار گذشته به عنوان اولین شهرستان مقدمات بازیافت زباله در حاشیه شهر و مکان یابی آن انجام گردید.امید است با تلاش شورای شهر جدید و پیگیری شهردار منتخب گام های موثری در انجام این فرصت برداشته شود. و تا آن زمان اقدامات زیر جهت مدیریت بهینه مواد زائد جامد کنونی در برنامه های شهرداری مد نظر قرار گیرد.
- تغییر روش سنتی جمع آوری زباله های خانگی به روش مکانیزه و مدرن.
- نظارت لازم بر کار و فعالیت پیمانکاران در صورت برون سپاری خدمات جمع آوری زباله به بخش خصوصی
- برنامه ریزی در جهت تهیه کمپوست از زباله های آلی و فساد پذیر شهری جهت تامین کود فضای سبز
- تامین مخاذن زباله مناسب با در نظر گرفتن شرایط زیست محیطی و نصب در سطح شهر به منظور جمع آوری بهداشتی و پیشگیری از دسترسی جوندگان و سگهای ولگرد.
- تامین جایگاههای موقت نگهداری به منظور پیشگیری از ریخت و پاش زباله و ایجاد مناظر زشت و محصور نمودن آن.
- تلاش در جهت آموزش شهروندان و فرهنگ سازی در خصوص تفکیک و جدا سازی زباله از مبداء
- انعقاد قرار داد با شرکتهای خصوصی جمع آوری و حمل زباله که دانش فنی مدیریت مواد زاید شهری را داشته باشند.
- تهیه برنامه های پردازش و بازیافت رسمی و قانونی پسماند شهری
- پیشگیری از نشت شیرابه زباله بدلیل آ«ودگی بالای آنها بخصوص در ماشین های حمل مواد زائد جامد و پیرامون جایگاههای نگهداری موقت زباله و مخزن ذخیره
- انتخاب سطل های مناسب و با گنجایش لازم در نقاط پر ازدحام بخصوص بازار میوه ، مرکز شهر و مسکن مهر.
- مراکز و فروشگاه های تولید عمده زباله ،بار فروشی ها ،تامین وسایل حفاظت فردی و لباس فرم و نیز آموزش رفتگران و افراد در گیر در جمع آوری زباله.
- تامین وسایل نقلیه خاص جهت حمل زباله های عفونی و خطرناک
- کاهش فواصل زمانی در جمع آوری زباله از سطح خیابان ها
- اطلاع رسانی در جهت ساعات جمع آوری زباله محلات
- پوشش کامیونهای حمل زباله به منظور ریخت و پاش و ریزش زباله در مسیر راه ها و سطح شهر
- توجه و نظارت خاص به رفت و روب خیابانهای فرعی و حاشیه های شهر
- ساماندهی به محل دفن زباله های شهری و پیشگیری از فعالیت زباله گردها
- ساماندهی به رودخانه الوند که محلی جهت تلنبار شدن زباله در مرکز شهر گردیده است.
مهندس داریوش محمد خانی
کارشناس بهداشت محیط شبکه بهداشت و درمان شهرستان سرپلذهاب
