اهمیت و نقش مالیات ها در توسعه اقتصادی
تعريف ماليات
بازی دراز 1404/ ماليات قسمتي از درآمد يا دارايي افراد است كه به منظور پرداخت مخارج عمومي و اجراي سياست‌هاي مالي در راستاي حفظ منابع اقتصادي، اجتماعي و سياسي كشور به موجب قوانين و به وسيله اهرمهاي اداري و اجرايي دولت وصول مي‌شود عده‌اي ماليات را مبلغي مي‌دانند كه دولت از اشخاص، شركت‌ها و موسسات، بر طبق قانون برای تامين مخارج عمومي اخذ می نمايد.مالیات، مهم ترین ابزار کسب درآمد دولت ها برای انجام وظایف مربوطه است. بر این اساس مالیات از یک سو ابزاری برای تأمین مالی مخارج سرمایه گذاری و سرمایه در گردش دولت بوده و از سوی دیگر برای توزیع عادلانه ثروت و درآمد تک تک افراد کشور، تحت عنوان اثر باز توزیعی درآمد است بدین ترتیب دولت ها با استفاده از ابزار دریافت انواع مالیات ها از افراد حقیقی و حقوقی کشور، درآمد لازم برای انجام فعالیت های حیاتی افزایش امنیت، بهداشت، آموزش، ایجاد زیرساخت و بستر فعالیت ها سخت افزاری و نرم افزاری و ... کشور را تأمین می کنند، همچنین برقراری نظام مطلوب و بهینه مالیاتی، موجب توزیع عادلانه تر درآمد و ثروت در بین افراد کشور می شود. به این ترتیب با دریافت نرخ های تصاعدی مالیات با توجه به درآمد و ثروت افراد جامعه (از یک سقف مشخص درآمدی)، از افراد پر درآمد و ثروتمند مالیات بیشتری دریافت می شود.
به طورسنتی وضع مالیات درکشورهای درحال توسعه برای رسیدن به دوهدف است. اول امتیاز های مالیاتی ودیگرانگیزه های مالی مشابه به منظور تشویق سرمایه گذاری های خصوصی. این نوع امتیاز های مالیاتی نوعاًبه سرمایه گذاران خارجی خصوصی برای تشویق آنهابه ایجادمؤسسات اقتصادی درکشورهای درحال توسعه اعطا می شود.
هدف دوم از وضع مالیاتها، تجهیزمنابع به منظور تأمین مالی هزینه های دولت بسیارمهم تراست. توسعه ی اقتصادی واجتماعی کشورهای درحال توسعه، بدون توجه به ایده های رایج سیاسی واقتصادی آنهاتاحدزیادی درگروتوانایی این کشورهادرایجاد درآمدهای کافی برای تأمین مالی برنامه های ضروری وبرنامه های خدمات دولتی فاقد درآمدمانند: بهداشت، آموزش، حمل ونقل، ارتباطات ودیگر اجزاء زیرساخت اقتصادی واجتماعی است. علاوه براین، بیشتر کشور جهان سوم به طورمستقیم درفعالیت های اقتصادی کشورخود، ازطریق مالکیت یاکنترل شرکت های دولتی ومؤسسات تجاری دولتی مداخله دارند
می توان پنج دلیل را برای درک بهتر نقش مالیاتهای وصولی توسط دولتها در توسعه اقتصادی ارائه نمود:
اول؛مالیات ها عامل مؤثری هستند جهت مقابله با تقاضای اضافی برای کالاهای مصرفی، که در نتیجه پیشرفت و رفاه و به دنبال آن رشداقتصادی ایجاد می شوند. همزمان با افزایش تولید ملی و رفاه اجتماعی، درآمدهای قابل تصرف خصوصی تقاضا برای کالاهای مصرفی افزایش خواهد یافت. از طریق مالیات هاست که دولت در موقعیتی قرار می گیرد که فشارهای تورمی در داخل اقتصاد را کنترل کند؛ مالیات ها می تواند از طریق کنترل درآمدها، موجب شود که تقاضا برای کالاهای مصرفی کاهش یافته و معادل عرضه شود، یعنی به این صورت تورم ناشی از فشار تقاضا را با حربه مالیات ها، از بین می برد.
دوم؛ یکی از مهم ترین اهداف اخذ مالیات ها، کاهش شکاف بین درآمدهای طبقات ثروتمند و طبقات فقیر است. اصولاً توسعه به معنی به ارمغان آوردن رفاه اجتماعی برای توده های مردم است. توده های مردم، هنگامی از رفاه اجتماعی و اقتصادی برخوردار خواهند بود که توزیع درآمدها به صورت عادلانه صورت گیرد، تا مردم عادی بتوانند نیازهای اقتصادی خود مانند مسکن، غذا، بهداشت و رفاه را تامین کنند. در این حالت، کاهش نابرابری ها در توزیع درآمد و ثروت نیازمند ابزارهای جداگانه است.
سوم؛ در یک کشور در حال توسعه، مالیات ها مؤثرترین وسیله جهت انتقال منابع به بخش دولتی و هدایت آن ها به سمت طرح های مولد است. به منظور شکستن دورهای باطل فقر، افزایش درآمدهای نازل و پس اندازهای اندک و سرمایه گذاری های ناچیز در اقتصاد، لازم است که سرمایه گذاری های دولتی افزایش یابد. در اغلب کشورهای کم تر توسعه یافته، بنگاه های خصوصی بسیار کوچک هستند(حجم کوچک اقتصاد بخش خصوصی) و تنها تعداد محدودی از بنگاه های بزرگ تر اقتصادی درگیر تولید کالاهای مصرفی هستند.
دلیل اصلی محدود بودن فعالیت های اقتصاد بخش خصوصی در این کشورها، کمبود سرمایه است که از کمی پس انداز نشأت می گیرد. اگر سرمایه ای نیز وجود داشته باشد، به دلیل پایین بودن کارآیی سرمایه در بلند مدت، اکثر آن ها در کانال های غیر مولد و کوتاه مدت مانند سفته بازی و بورس بازی قرار می گیرند. در این حالت، دولت می تواند با اعمال مالیات های مستقیم بر املاک، درآمد، زمین، دارایی، طلا، سود، ثروت، ارث و ... درآمدهای اضافی را جذب کند و در پروژه های مولد سرمایه گذاری به جریان بیندازد؛ بنابراین، مالیات ها وسیله مؤثری برای انتقال منابع از کانال های غیر مواد به کانال های مولد، از طریق سرمایه گذاری های عمومی است.
چهارم؛ مالیات ها باید بتواند، روند سرمایه گذاری در اقتصاد را اصلاح کند. یکی از وظایف مالیات ها در کشورهای در حال توسعه انتقال منابع از بخش خصوصی به بخش دولتی است. اما این به آن معنی نیست که مالیات ها به منظور ریشه کن کردن سرمایه گذاری های خصوصی اعمال می شود، بلکه بر عکس، مالیات ها باید سرمایه گذاری ها را تشویق و در مسیر مناسب هدایت کند. دولت ها باید بتوانند انگیزه های لازم را برای بنگاه های اقتصادی خصوصی ایجاد کنند، تا صنایع تولید کننده کالاهای مصرفی و سرمایه ای فعالیت های خود را بسط و گسترش دهند. این امر موجب می شود که سود این واحدها افزایش یابد و مجددا صرف سرمایه گذاری شود. مالیات ها نباید حجم سرمایه گذاری تعیین شده برای سرمایه گذاری مجدد را کاهش دهد. از طرف دیگر، مالیات های اخذ شده باید در سرمایه گذاری در طرح های بالادستی و پایین دستی اجتماعی و اقتصادی مانند آموزش و پرورش، بهداشت عمومی، حمل و نقل، نیرو و دیگر خدمات صرف شود تا سرمایه گذاری های بعدی با مشکلات زیربنایی روبه رو نشود.
پنجم؛ مالیات ها سبب بسیج مازاد اقتصادی به منظور توسعه و تداوم و گسترش ابعاد آن می شود. در کشورهای توسعه نیافته، بخش کشاورزی، بیش از نیمی از تولید ناخالص ملی را ایجاد می کند، در حالی که بخش اعظم ارزش افزوده ایجاد شده در این بخش نصیب زمین داران بزرگ و واسطه های تجار می شود. مازاد تولید اقتصادی، تفاوت بین تولید جاری واقعی و مصرف جاری واقعی است این مازاد ممکن است در دیگر بخش های اقتصادی نیز وجود داشته باشد. دولت باید با بسیج این مازادها از طریق مالیات بر زمین، درآمدهای کشاورزی، دارایی و ... در پروژه های عمرانی که نفع آن ها شامل تمام افراد جامعه می شود به توسعه اقتصادی کشور کمک کند. در این حالت، افزایش سرمایه گذاری در پروژه های عمرانی، خود به خود در بلند مدت سبب افزایش تولید بازدهی و مازاد بیش تر در بخش کشاورزی می شود
گرد آورنده:رضایی