سه روایت از سه مادر کرمانشاهی تصویری روشن از واقعیتهای فرزندآوری در جامعه امروز ترسیم میکند؛ زنانی که هر یک با شرایط متفاوت اقتصادی، شغلی و خانوادگی، تجربه مادری را هم در سختیها و هم در زیباییهایش لمس کردهاند. از مادری که با وجود داشتن دوقلو و مشکلات اقتصادی، بر توکل و آرامش درونی تکیه میکند تا بانوی پنجفرزندی که معتقد است هر کودک رزق و روزی خود را به همراه میآورد و مادر جوانی که چهار فرزندش را سرمایه اصلی زندگی میداند، همگی بر نقش محوری مادران در تداوم نسل و پایداری خانواده تأکید دارند.
نکته مشترک در سخنان این سه مادر، فاصله میان تبلیغات فرزندآوری و حمایت واقعی از خانوادههاست. گرانی مسکن، افزایش هزینههای روزمره، مشکلات مرتبط با بهداشت و درمان و محدودیتهای اجتماعی برای خانوادههای پرجمعیت، مهمترین دغدغههای آنها است. با این حال، هر سه مادر اعتقاد دارند که اگر قناعت، برنامهریزی و همراهی همسر و خانواده وجود داشته باشد، فرزندآوری نهتنها بار اضافه نیست بلکه موجب افزایش شادابی، مهربانی و همبستگی در فضای خانه میشود.
مشکلات اقتصادی نباید بهانه عدم فرزندآوری باشد
مریم شواربی، مادر کرمانشاهی متولد ۱۳۶۲ که دارای پنج فرزند است، در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ با اشاره به تجربه شخصی خود در تربیت چند فرزند، اظهار داشت: مسائل اقتصادی نباید مانعی برای فرزندآوری باشد و خانوادهها میتوانند با برنامهریزی صحیح بر بسیاری از مشکلات غلبه کنند.
وی افزود: دلایل اقتصادی در ظاهر مهم به نظر میرسند اما در عمل نمیتوانند توجیهی برای فرزند نداشتن باشند. هر فرزند با رزق و روزی خودش به دنیا میآید و بارها شاهد بودهایم که آمدن یک فرزند شرایط زندگی ما را متحول کرده است.
اهمیت آمادگی جسمی و روانی مادر
این مادر کرمانشاهی گفت: دولت بستههای تشویقی متعددی ارائه کرده اما اصل موضوع به تصمیم خانوادهها و نوع برنامهریزی آنها برمیگردد، آمادگی روانی و جسمی مادر اهمیت زیادی در ورود به مسیر فرزندآوری دارد و این موضوع باید جدی گرفته شود.
تأثیر چندفرزندی بر روحیه خانواده
وی در ادامه گفت: اختلاف هفتساله فرزند اول و دومش باعث شد سختیهای تکفرزندی را از نزدیک تجربه کند و همین تجربه او را به سمت داشتن فرزندان بیشتر با فاصله کمتر سوق داد. فرزندان با فاصله سنی کم نقش دوست و مددکار یکدیگر را بازی میکنند و این مسئله هم برای بچهها و هم برای مادر آرامشبخش است.
نقش پدر در آرامش خانواده
شواربی گفت: همراهی همسرش در نگهداری از فرزندان و کارهای منزل نقش تعیینکنندهای در مدیریت خانواده داشته است. پدر خانواده با وجود مشغله زیاد، وقت قابل توجهی را به بچهها اختصاص میدهد.
مشوقهای ناکافی برای خانوادههای پرجمعیت
وی خاطرنشان کرد: مشوقهای موجود برای افزایش فرزندآوری کافی نیست و لازم است دولت امکانات بیشتری در حوزه تحصیل، شهریه مدارس و حمایتهای آموزشی برای خانوادههای چندفرزندی فراهم کنند. هنوز چندفرزندی در جامعه جا نیفتاده و نیاز به فرهنگسازی جدی وجود دارد.
شورابی گفت: شعار دهههای گذشته مانند فرزند کمتر زندگی بهتر همچنان در ذهن مردم باقی مانده اما تجربه واقعی خانوادههای پرجمعیت نشان میدهد فرزند بیشتر زندگی شادتر شعار درستتری است.
مادر شدن تکامل روح زن است
فهیمه کرماجانی، مادر کرمانشاهی متولد ۱۳۶۸ و دارای چهار فرزند در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: فرزند اولش ۱۰ ساله و دومین فرزندش هفتساله است و حدود یک سال است که خداوند به او دوقلو عطا کرده است.
وی افزود: من در همه کارهایم توکلم به خدا بوده و همین باعث شده مشکلاتم کمتر شود. به باور من هرکس نخواهد کاری را انجام دهد برایش بهانه زیاد پیدا میشود.
این مادر کرمانشاهی گفت: تصمیم برای داشتن فرزند سوم و چهارم کاملاً آگاهانه بود و احساس میکردم دو فرزند کم است و بچهها نیاز به همبازی بیشتری دارند. شرایط سخت را میدانستم اما قبول کردم تا بچهها تنها نمانند.
افزایش مسئولیتپذیری و نشاط در فضای خانه
وی درباره فضای خانوادگی خود بیان کرد: خدا را شکر حال و هوای خانه بهتر شده و بچهها اجتماعیتر شدهاند. قبلاً ارتباط گرفتنشان سخت بود اما اکنون با هم مهربانترند و بازیهای مشترک بیشتری دارند.
این مادر کرمانشاهی درباره همراهی همسرش اظهار کرد: همسرش در خانه کمککار اوست، خصوصاً حالا که دوقلوها به جمع خانواده اضافه شدهاند.
وی خاطرنشان کرد: کارهای خانه را تقریباً تقسیم کردهایم و نسبت به زمانی که فقط دو فرزند داشتیم کمک همسرم بیشتر شده است.
انتقاد از گرانیها و نبود حمایت مناسب
وی با اشاره به شرایط اقتصادی و هزینههای فرزندآوری گفت: کمکی که بخواهم بگویم شده باشد نه؛ حمایتی خاص دریافت نکردهایم. هزینههای ماهانه خانه هر بار بیشتر میشود و این برای خانوادههای پُرفرزند واقعاً سخت است.
کرماجانی افزود: در تبلیغات زیاد از فرزندآوری صحبت میشود اما حمایت عملی کم است. مثلاً خانوادههایی هستند که مجبورند شیرخشک تهیه کنند و این هزینهها مدام در حال افزایش است. مراکز بهداشت نیز حمایت چندانی دریافت نکردهاند و تنها یکبار مبلغی برای کمک معیشت نوزادان پرداخت شده است.
وی با خطاب قرار دادن زنان جوان گفت: باید از خود پرسید هدف از ازدواج چیست و تا چه زمانی میتوان تنها بود. مادر شدن به نظر من تکامل روح انسان است و زن را پختهتر میکند.
کرماجانی افزود: بهتر است مادران تا زمانی که جوانترند اقدام به فرزندآوری کنند، زیرا توان و انرژی بیشتری برای همراهی با کودک دارند. یک مادر ۴۰ ساله خستهتر است و شاید نتواند آن نشاط و انرژی لازم را مثل یک مادر ۳۰ ساله به فرزند منتقل کند.
وی خاطرنشان کرد: امیدوارم مسئولان مشکلاتی را که سد راه جوانان در ازدواج و فرزندآوری است جدی بگیرند و برای رفع آنها چاره کنند.
مادر شدن موهبتی بزرگ است
مریم عطاردی، متولد سال ۱۳۷۲ و مادر چهار فرزند در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ با تأکید بر اهمیت فرزندآوری در شرایط کنونی جامعه، اظهار داشت: نگاه تجملگرایانه و توجه بیش از حد به حرف مردم موجب شده بسیاری از خانوادهها از داشتن فرزند بیشتر امتناع کنند.
وی افزود: من دارای چهار فرزند هستم؛ پسر بزرگم دانشآموز کلاس چهارم است، یک دختر هفتساله، یک پسر سهساله و یک کودک شیرخواره یکساله دارم.
این مادر جوان کرمانشاهی گفت: همسرش شغل آزاد دارد و خود او مدتی به عنوان معلم غیرانتفاعی فعالیت داشته اما پس از تولد فرزند چهارم کار را کنار گذاشته است.
ضرورت تغییر نگرش به فرزندآوری
عطاردی با اشاره به چالش جمعیت در سالهای اخیر افزود: موضوع فرزندآوری قبل از آنکه مسئلهای اقتصادی یا فرهنگی باشد، به نگاه و اولویت شخصی افراد بازمیگردد.
وی خاطرنشان کرد: مهمترین فلسفه فرزندآوری، بقای نسل و ادامه زندگی است و انسان نباید اجازه دهد که ترس از مشکلات، او را از این سنت طبیعی محروم کند.
عطاردی تصریح کرد: بالا رفتن سن، انرژی و حوصله مادران را برای تربیت کودک کمتر میکند و بهتر است فرزندآوری در دوران جوانی اتفاق بیفتد.
وی با بیان اینکه مادر شدن موهبتی بزرگ است، گفت: هرچند فشار اقتصادی بر خانوادهها وجود دارد، اما توکل و باور به روزیرسانی خداوند میتواند بخشی از این نگرانیها را کاهش دهد.
عطاردی گفت: بسیاری از هزینههای سنگین امروز نتیجه تجملات اضافهشده به سبک زندگی است؛ از لباسها و سرویس خوابهای گرانقیمت گرفته تا چشم و همچشمیهایی که در فضای مجازی تشدید میشود.
وی گفت: اگر خانوادهها قناعت و سادهزیستی را در اولویت قرار دهند، فرزندآوری نه تنها دشوار نیست بلکه آثار مثبت آن در زندگی قابل لمس است.
این مادر کرمانشاهی خاطرنشان کرد: اگر خانوادهها به جای ترسهای بیپایه، بر برکت حضور فرزندان تمرکز کنند، جامعه میتواند از بحران جمعیت عبور کند.
حمایت خانواده و نقش اطرافیان
عطاردی افزود: حمایت اطرافیان، در روحیه مادران بسیار تأثیرگذار است. زمانی که اطرافیان بهجای نیش و کنایه، همراهی و دلگرمی نشان دهند، مادر احساس توانایی و آرامش بیشتری خواهد داشت.
مشکلات مسکن و نیاز به حمایت مسئولان
وی گفت: با وجود اینکه خانوادهاش مستأجر هستند، هزینههای بالای اجارهخانه و سختگیریهای برخی مالکان در پذیرش خانوادههای پرجمعیت، شرایط را دشوار کرده است.
عطاردی افزود: برخی از حمایتهای دولتی مانند وام فرزندآوری توانسته بخشی از مشکلات خانوادهها را برطرف کند، اما نیاز است مسئولان مسیر حمایت از خانوادههای چندفرزندی را بیش از پیش هموار کنند.
وی تصریح کرد: ایجاد فرهنگ صحیح فرزندآوری، نیازمند همراهی دولت، خانوادهها و تغییر نگرش جامعه است.
به گزارش شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ جمعبندی این سه روایت نشان میدهد که با وجود سنگینی هزینهها و فقدان حمایتهای کافی، تجربه مادری همچنان برای بسیاری از زنان ایرانی معنایی عمیق و تقویتکننده دارد. این مادران معتقدند که فرزند بیشتر میتواند به گرمی خانواده و پویایی جامعه کمک کند، اما تحقق این نگاه نیازمند تغییر نگرش عمومی و ارائه حمایتهای واقعی از سوی مسئولان است.
بنابراین برای عبور از بحران جمعیت، باید هم فرهنگسازی اصلاح شود و هم زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی به شکلی عملی در حمایت از خانوادههای چندفرزندی تقویت شود.