به گزارش بازی دراز، دوره ي پيش دبستان با دوره ي مهد كودك تفاوت هاي بسياري دارد؛ چون در دوره ي مهدكودك، كودك صرفا بازي مي كند، تغذيه مي شود و نهايتا شعر يا قصه ياد مي گيرد و بعد هم استراحت كرده و سپس آماده ي رفتن به منزل مي شود. به عبارت بهتر، كودك آموخته است كه بايد مدت زماني را در مهد كودك گذرانده و بعد هم به اتفاق والدين راهي خانه شود. از طرفي، مهد كودك معمولا پذيراي كودكان مادران شاغل يا كودكان خانواده هاي مرفه است؛ در حالي كه در دوره ي پيش دبستان، كودك با همسالاني از تمام اقشار جامعه مواجه است. در اين دوره كه امروزه نقش مثبت خود را بيش از پيش نشان مي دهد كودك مي آموزد، نقاشي مي كشد، قصه مي گويد و حتي ايفاي نقش مي كند.گذراندن دوره ي 9 ماهه ي پيش دبستاني، كودك را آماده مي كند تا بتواند با مربي ارتباط برقرار نمايد. زيرا نخستين مكان جدي كه كودك پس از جداشدن از خانه و خانواده به آن وارد شده و حضور در فضاي جديد را تجربه مي كند، همين دوره است. امروزه با تاسيس مراكز پيش دبستاني كه با هدف آموزش، زمينه ي مساعدي را براي حضور مادران در جامعه و از طرفي رشد كودكان فراهم مي كند، دغدغه هاي خانواده ها كمتر شده است. اين دوره ويژگي هايي دارد كه به اهم آن ها در ذيل اشاره مي شود:
كودكان نيازمند محيط هايي هستند كه بتواند به قابليت هاي عاطفي و اجتماعي آنان غنا بخشيده و آنها را تقويت نمايد. ركن اساسي آموزش كودك در اين دوره، مربيان هستند، مربياني آگاه و توانمند كه كودك را دوست دارند. مربي پيش دبستاني بايد به اين باور رسيده باشد كه مي تواند در كنار خانواده، بخشي از مسئوليت آموزش كودك را برعهده بگيرد. همچنين طراحي فضاي فيزيكي مراكز پيش دبستاني بايد به گونه اي باشد كه براي كودك مطلوب، شادي بخش و برخوردار از حداقل امكانات لازم باشد. بايد وسايل و ابزار، متناسب با سن كودك و قابليت هاي او فراهم آيد.
بازي كار كودك است؛ آموزش هايي كه در مراكز پيش دبستاني به كودكان داده مي شوند، زمينه ي رشد، يادگيري مفاهيم رياضي، استدلال كردن، خواندن و نوشتن و زبان آموزي را به شكل غيرمستقيم فراهم مي كنند. محور اصلي در اين آموزش ها بازي است. بنابراين بايد آن را با ارزش، مثبت و براي كودك ارزشمند تلقي كرد. با فراهم كردن شرايط مناسب اين امكان براي كودك مهيا مي شود.
مشاركت والدين در كنار مربي نقش مهمي در آموزش كودك دارد، با توجه به اين كه سابقا ورود كودكان به دوره ي پيش دبستاني اجباري نبود؛ والدين هنگام ورود كودكان به مدرسه دچار مشكلات عديده اي مي شدند كه خوشبختانه با پررنگ شدن نقش مركز پيش دبستاني، والدين به اين باور رسيده اند كه ورود كودك به دوره ي پيش دبستاني نه تنها مفيد، بلكه ضروري است.البته طبق قانون، تنها گذراندن دوره هاي ابتدايي و راهنمايي اجباري است، اما با توجه به اثرات مثبتي كه دوره ي پيش دبستاني در پيشرفت تحصيلي كودكان دارد، جلب مشاركت و ترغيب والدين وتوجه به آن از اهميت بالايي برخوردار است.لازم به ذكر است مفاهيم و محتواي آموزش هايي كه در دوره پيش دبستاني به كودك داده مي شود، بسيار مفيد و ضروري مي باشند. چون همان گونه كه در مقاطع مختلف تحصيلي، واحدهاي درسي وجود دارد، در دوره ي پيش دبستاني نيز واحدهاي كار گنجانده شده است؛ به اين معني كه آموزش ها با هدف انتقال مفاهيم رياضي، ديني و زبان آموزي ارائه مي شود. براي مثال تعريف يك داستان، به زبان آموزي كودك كمك مي كند و دايره ي لغت او را گسترش مي دهد، اين امر در خصوص كودكان دو زبانه، اهميت بيشتري دارد. در دوره ي پيش دبستاني، مربي محوريت داشته و نقش او در تربيت كودك پررنگ است، بايد مربيان را در امر آموزش تربيت كرد كه خوشبختانه در حال حاضر وزارت آموزش و پرورش براي مربيان پيش دبستان اين امكانات را فراهم نموده است.
تاثیر آموزش های پیش ازدبستان بر رشد وسازگاری اجتماعی کودکان:
کودکان در این سنین علاقه بیشتری به ارتباط با بزرگتر هانشان میدهند. شرایط اجتماعی امروزی از نظر نوع سکونت ،تعدادافرادخانوار ومحدوده های شغلی واجتماعی والدین دراین زمینه موثر است . آموزش های این دوره میتواند آمادگی رشدرادر دوره ابتدایی تسهیل کند.کودکانی که ازآموزش قبل ازدبستان برخوردار بوده اند ازنظرمهارت های کلامی ودستیابی به تجارب دست اول به هنگام بازی وفعالیت ازسایرکودکان رفتارجامعه پسنده تری ازخودنشان میدهند.به طورکلی میتوان گفت آموزش قبل ازدبستان برسازگاری عاطفی واجتماعی کودکان بطور چشمگیری موثر می باشد.
تأثیر آموزش و پرورش پیش از دبستان بر رشد شناختی وهوشی کودکان :
طبق تحقیقات انجام یافته در دانشگاه های معتبر دنیا از جمله در نیویورک تأثیر محیط های غنی تربیت بر رشد در سال ها ی اولیه حیات کودک انکار ناپذیر است ؛ این آموزش ها باعث رشد کرتکس مغز می شود وشیار های آنرا عمیق تر می کند وباعث افزایش وزن آن میشود همچین قطر رگ هایی که خون را به کرتکس مغز می فرستند می نماید و حجم سلول های ترشح شده آنزیم حافظه ساز را افزایش می دهد در نتیجه مغز تقویت شده ویاد گیری آسان تر انجام می شود. بر اساس تحقیقات عموم محققان دوران کودکی برای رشد هوش بسیار ضروری است وچنان چه آموزش ها ومحرک های لازم ومناسب در این دوره ارائه نگردد در دوره های بعدی محرکات وآموزش ها تأثیرات کمتری در تغییر پذیری فرد داشته وبا تلاش هایی که به منظور جبران به عمل آید فقط 50٪ فرصت از دست رفته قابل جبران خواهد بود .
رشد و پرورش کودکان پیش دبستانی :
آیا میدانید که در کشورهای پیشرفته 70% کودکان، زیر پوشش مراکز پیشدبستانی قرار دارند و در کشور ما این رقم تنها 8% است. دلیل استقبال کشورهای توسعه یافته از مراکز پیشدبستانی این است که امروزه روانشناسان و متخصصان علوم تربیتی معتقدند که شخصیت اصلی انسان، در چهار سال اول زندگی شکل میگیرد و در این سنین، کودک باید تحت تعلیم و تربیتی عمیق و همهجانبه قرار گیرد تا به رشد کامل جسمی، روحی و عاطفی دست یابد.در این میان، مراکز پیشدبستانی میتوانند با ایجاد امکانات آموزشی، پرورشی، اجتماعی و رفاهی، شرایط لازم را برای رشد همه جانبه کودکان فراهم سازند. این مراکز، اولین محیط اجتماعی و در واقع پلی بین خانه و اجتماع بزرگی است که کودک به آن تعلق دارد. در این مراکز، آگاهیهای اجتماعی کودک رشد یافته و با استفاده از روشهای غیرمستقیم آموزشی، فرصتی برای یادگیری وسیعتر، غنیتر و همه جانبهتر پیدا میکند. این نوع آموزش با روحیه جست و جوگر، فعال و کنجکاو کودک سازگارتر است و او را به یادگیری و اکتشاف برمیانگیزد.بنابراین درکنار خانوادهها و هم پای تربیت آنها، لازم است که مراکز آموزش پیش از دبستان در زمینه تکامل همه جانبه کودک نقش داشته باشند.اهمیت این مراکز زمانی آشکارتر میشود که بدانیم در بسیاری از مواقع، خانواده وظیفه خود را به دلیل آشنا نبودن با مسائل تربیتی، فقر فرهنگی، کم سوادی یا بیسوادی، مشکلات اقتصادی، دور بودن والدین ازمحیط خانه به علت کار و تأمین زندگی، از هم گسیختگی خانوادگی و مواردِ بی شمار دیگر، بخوبی ایفا نمیکند. اینجاست که مراکز پیشدبستانی باید کمبودهای آموزشی، تربیتی، جسمی و عاطفی کودکان را جبران نمایند.
برنامه های آموزشی دوره پیش از دبستان:
• برنامه ی پیش دبستان اساساً به جای تأکید بر محتوا (فعّالیّت محوری) است یعنی بازی ، قصه ، شعر ، کاردستی ، نقّاشی ، مشاهده ، بحث و گفت و گو ، گردش علمی ، اجرای آزمایش و نمایش خلاق فعّالیّت های آموزشی را تشکیل می دهد.
• برنامه ی پیش دبستان در هم تنیده است یعنی به جای آموزش مستقیم و موضوع محور رشته های علمی مانند ریاضی ، علوم ، زبان آموزی و ... آن هم جدا از یکدیگر ، اساس کار بر فعّالیّت فراگیران متمرکز بوده و آن ها از این طریق اطلاعات مورد نیاز رشته های مختلف را کسب می نمایند.
• تأکید برنامه های پیش دبستان در استفاده از بسته های آموزشی است. به عبارت دیگر ، منابع متعددی از قبیل ، کتاب راهنمای مربی ، وسایل مورد نیاز ، برگه های کار عملی کودک و .... در اختیار مرکز قرار می گیرد.
•بر برنامه ی درسی تأکید می شود. یعنی مبنای عمل مرکز آموزشی ، کل برنامه ی درسی است نه یک رسانه محض مثل کتاب.
• در برنامه ی پیش دبستان ، می بایست به فرهنگ بومی ، محلی توجه شود.