در آینده‌ای که به‌سرعت به حال بدل می‌شود، دیگر صدای قلب تنها چیزی نیست که در اتاق عمل شنیده می‌شود؛ صدای آرام و مکانیکی بازویی فلزی نیز در کنار نفس‌های عمیق تیم درمانی، نوید عصری نو را می‌دهد؛ اگر روزگاری پزشکان تنها به دست‌های خود برای نجات جان انسان‌ها تکیه می‌کردند، امروز دستی دیگر نیز وارد میدان شده؛ دستی سرد، دقیق، و بدون احساس: ربات جراح.
این تغییر صرفاً تکنولوژیک نیست؛ بلکه فرهنگی، اخلاقی و حتی فلسفی‌ست؛ آیا می‌توان اعتماد به جان انسان را به ماشینی واگذار کرد؟ و اگر آری، جایگاه پزشک انسانی در این معادله کجاست؟ آیا او به یک ناظر منفعل تبدیل خواهد شد یا فرمانده‌ای با دستیاری بی‌نقص؟
ربات‌هایی که پیش‌تر در تخیل نویسندگان علمی‌تخیلی پرسه می‌زدند، حالا در عمل واقعی جراحی‌ها حضور دارند. با بهره‌گیری از سیستم‌های پیشرفته‌ی بینایی و هوش مصنوعی، این ربات‌ها توانایی انجام جراحی‌هایی را دارند که گاه از دستان انسانی هم دقیق‌ترند؛ بدون لرزش، با دقت میلی‌متری و بدون خستگی.
تهدید یا تکمیل؟ دیدگاه‌های متضاد جراحان
عده‌ای از پزشکان، این فناوری را تهدیدی برای مهارت‌های سنتی می‌دانند و نگران آن هستند که نسل آینده جراحان، بدون لمس تیغ، تنها ناظران سیستم‌های هوشمند باشند؛ اما گروهی دیگر، ربات‌ها را ابزارهایی کارآمد برای افزایش کیفیت، کاهش خستگی و ارتقای ایمنی بیماران می‌دانند و معتقدند که نقش پزشک هرگز از بین نمی‌رود، بلکه بازتعریف می‌شود.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، هزینه‌های گزاف این فناوری است؛ از خرید و نگهداری گرفته تا آموزش و تجهیز زیرساخت‌ها، همه و همه تنها از عهده بیمارستان‌های پیشرفته و خصوصی برمی‌آید. این مسئله شکاف درمانی میان جوامع مختلف را عمیق‌تر کرده و عدالت در سلامت را با چالشی جدی مواجه ساخته است.
اخلاق، امنیت و مسئولیت؛ سه ضلع ناپیدای مثلث
جای خالی قوانین مشخص درباره مسئولیت خطاهای احتمالی ربات‌ها، همچنان احساس می‌شود؛ اگر در میانه‌ی یک عمل جراحی، نقصی در عملکرد ربات به وجود آید، چه کسی پاسخگوست؟ طراحان، پزشکان، یا خود سیستم؟ و از آن نگران‌کننده‌تر، احتمال هک شدن سیستم‌های جراحی است که می‌تواند فاجعه‌ای انسانی به بار آورد.
ربات‌های جراح نه پایان دوران پزشکی انسانی، بلکه آغاز فصل جدیدی از همزیستی‌اند؛ فصلی که در آن، دقت بی‌احساس ماشین با قضاوت انسانی تلفیق می‌شود، حال انتخاب با ماست: یا به این فناوری به‌عنوان تهدیدی برای حرفه‌های انسانی بنگریم، یا آن را فرصتی بدانیم برای کاهش خطا، افزایش دقت و نجات جان‌های بیشتر.
منبع: راه دانا