از سوی دیگر معمولا ایرانی ها عادت ندارند دوره ی درمان را کامل کنند و همیشه داروها اضافه می ماند . مردم نیز با بروز هر بیماری دوباره به داروخانه مراجعه کرده و داروی جدیدی خریداری می کنند که این امر موجب می شود داروهای باقی مانده در قفسه دارویی به تدریج روی هم تلمبار و تاریخ منقضی شوند.
مصرف داروهای تاریخ انقضا گذشته ، عوارض متعددی و حتی به گفته برخی از کارشناسان داروسازی می تواند مرگ را به همراه داشته باشد.
به طور مثال داروهای خانواده تتراسایکلین تمام شدن تاریخ انقضا تبدیل به یک فراورده شیمیایی جانبی سمی می شوند ، یا قطره های چشمی به باکتریها آلوده می شوند .
یرخی تحقیقات جدید دانشمندان نیز نشان می دهد ، داروهایی که حتی از تاریخ مصرف آنها یک روز گذشته باشد ، مواد آلوده و سرطان زایی را در هوا متصاعد می کنند.
محل درج تاریخ انقضای داروها
خانم های خانه دار حتما هنگام نظافت و گردگیری نوروزی با کیسه های دارویی محتوای قرص ، کپسول یا شربت نیمه مصرف شده مواجه خواهند شد که نیاز است این جعبه یا قفسه های دارویی نیز خانه تکانی شوند.
برای خانه تکانی قفسه های دارویی باید به تاریخ انقضای داروها توجه داشت ، تاریخ انقضای دارو معمولا با علامت اختصاری expdate روی جعبه ی دارو نوشته شده است.
تاریخ انقضای پمادها و کرم های موضعی روی جعبه مقوایی آنها یا روی انتهای تیوپ پماد ، درج شده است که باید کنترل شود.
قطره های چشمی نیز که از باز شدن در آن یک ماه گذشته است ، دیگر استریل نیستند و باید دور ریخته شوند.
زمان انقضای هر دارو به تناسب نوع دارو ( قرص ، شربت ، پماد ، آمپول ) روی آن درج شده و این زمان برای داروهای مختلف متفاوت است اما بیشترین زمان برای انقضای داروها ، 5 سال بعد از تولید است و اغلب پس از گذشت این زمان ، تمام داروها منقضی می شوند.
البته شرایط نگهداری استاندارد دارو هم بسیار حائز اهمیت است و در صورت رعایت نکردن این نکات حتی اگر تاریخ انقضای دارو تمام نیز نشده باشد ، بهتر است دور ریخته شود.
داروها با پایان تاریخ مصرف ، به تدریج خواص خود را از دست می دهند و این اتفاق در داروهای مایع زودتر رخ می دهد ، اما در بین برخی از داروها مانند تتراسایکلین ها هستند که با گذشت زمان انقضای آنها ، مواد سمی از خود تولید می کنند و استفاده از انها بسیار خطرناک است.
داروهایی که به صورت ژل هستند به دلیل وجود آب در آنها زود فاسد می شوند . بهتر است آنها را سه ماه بعد از باز کردن دور انداخت.
اسپری هایی که از طریق مخاط بینی جذب می شوند ، نیز بعد از باز شدن فقط تا یک هفته قابل استفاده هستند و بعد از آن تاثیر گذاری آنها از بین می رود و بهتر است آنها را دور ریخت.
داروهای ترکیبی ، مستعد ترین نوع دارو برای جذب آلودگی
در بین انواع داروها ، داروهای ترکیبی که در دارو خانه ها ساخته می شوند ، کمترین طول عمر را بین داروها دارند.
این داروها را باید حداکثر در مدت 3 تا 4 هفته مصرف کرد اما بهتر است زمان ماندگاری آنها از کتر داروساز پرسید چون ممکن است عمر بعضی از این داروها کمتر از این مقدار باشد.
این داروها مواد نگهدارنده ندارند؛ به همین علت به شدت آمادگی آلودگی میکروبی و قارچی دارند.
اگر دارو طوری به بیمار تحویل داده شود که فرد مجبور باشد برای مصرف انگشت را داخل آن بزند خیلی زودتر از تصور فاسد می شود چون یک کلونی جدید باکتری همراه دست وارد دارو می شود .
کرم های دست ساز که برای پوست تجویز می شوند نیز معمولا این چنین هستند .
چگونه داروهای تاریخ گذشته را خانه تکانی کنیم؟
کارشناسان وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی برای سامان دادن به قفسه های دارویی به مردم توصیه می کنند که داروهای تاریخ انقضا گذشته را از بسته بندی اصلی خارج کرده و آنها را دراخل نایلون زباله بیندازند و یا در چاه فاضلاب معدوم کنند.
برای معدوم کردن داروهای دور انداختنی ، بهتر است این داروها را در پلاستیک پیچید و دور انداخت. شربت ها و قطره ها را باید اول در فاضلاب خالی کرده و سپس شیشه های انها را دور ریخت . البته دور ریختن داروها باید با احتیاط و در صورت لزوم با مشورت پزشک و یا داروساز صورت گیرد زیرا ممکن است در چرخه حمل و دفن زباله ها ، آسیب های احتمالی به محیط زیست ، حیوانات و یا زباله گردها وارد کند.
نگهداری داروها
اما برخی دیگر از داروها که تاریخ انقضای آنها نگذشته به شرایط خاصی برای نگهداری نیاز دارند . کارشناسان بهداشتی توصیه می کنند ، به منظور جلوگیری از مصرف نادرست داروها ، باید آنها را در ظروف اصلی خود نگه داشت .
اینگونه داروها نباید از بسته بندی خارج شده و در مجاورت داروهای دیگر به صورت فله ، نگهداری شود.
داروها باید طبق شرایط ذکر شده روی برچسب انها نگهداری شود، خودداری از قرار دادن داروها در محیطهای مرطوب یا در معرض نور و دما از توصیه های اصلی داروسازان است.
تعداد کمی از داروها نیاز به نگهداری در یخچال دارند و برخی از داروها – مانند سوسپانسیونهای خوراکی پس از اضافه کردن آب به آنها – نیز پس از آماده سازی برای مصرف باید در یخچال نگهداری شود.
گردآورنده : امینی
